OSSE HISTORIE
DONDERDAG 21 SEPTEMBER 1944
Bevrijdingsdagboeken

Bevrijdingsdagboeken_Opening21 (jpg)


Van 17 tot en met 27 september 2014 zet het Stadsarchief elke dag fragmenten uit dagboeken op de site van verschillende mensen die de bevrijding van Oss hebben meegemaakt. Dit zijn hele verschillende mensen; een broeder, frater, journalist en twee inwoners van Oss. In de inleidende tekst leest u meer over deze schrijvers.

Pater Simplicius:
's avonds om 7 uur:
Weinig nieuws - hier in Oss is alles rustig. Er werden vandaag geen Duitse soldaten gezien. Hedenmorgen ben ik, na in Berghem de H.Mis gelezen te hebben, doorgefietst naar Haren, waar een zware viermotorige Engelse bommenwerper een noodlanding heeft moeten maken. Het was een geweldige grote kast, naar schatting ongeveer 30 Meter lang en 30 meter breed. Ik het ding van alle kanten eens rustig bekeken en ben toen naar binnen gestapt. Ik heb zelfs een poosje gezeten in de stuurstoel van den piloot. De machine was in de staart voorzien van twee mitrailleurs en onder de vleugels naast de romp was de installatie voor de bommen. Ik heb er op mijn rug onder gelegen om alles goed te bekijken. Het is ongelofelijk, hoeveel instrumenten er in zo'n machine zitten!

Bevrijdingsdagboeken_BCO010373_21sept (jpg)

Om ongeveer 1 uur vanmiddag kwamen hier in Oss ongeveer 30 Engelse vrachtwagens binnenrijden. Ze kwamen hier bij Zwanenberg vlees halen en werden beschermd door vele gevechtswagens. De mensen juichten en joelden en vele Engelse soldaten moesten hun handtekeningen zetten. Eén Engelsman deelde Engelse sigaretten uit, waarvan ik er ook eentje kon bemachtigen. Dat is heel iets anders als "eigen teelt."!
De stad Oss zal ook een Engelse bezetting krijgen, maar die is er nog niet. Vanavond om half zes was het luchtalarm; er waren Duitse vliegtuigen in de lucht.
Alles draagt Oranje en alles roept en juicht, als er tanks, auto's, of iets anders voorbijkomt, vooral de kinderen...

's avonds om 10 uur:
Zojuist komen hier zeer slechte berichten binnen over Nijmegen. Eén van onze Paters hier uit Oss is hedenmorgen per fiets naar Nijmegen gegaan, om nadere berichten te vernemen over ons klooster aldaar en de Paters en Broeders. Vanavond kwam hij weer thuis en bracht één der Nijmeegse Paters mee. Wat zij ons te vertellen hadden, was droevig. Ze deden ons verslag over de ontzettende zware straatgevechten, die in Nijmegen hadden plaats gehad, vooral in de omgeving van de grote Waalbrug. De Duitse soldaten konden het echter niet lang volhouden tegen de aanrukkende Engelse troepen. Ze moesten steeds verder terugtrekken. En nu moet je hooren, HOE die gemene Duitsers terugtrokken! Op barbaarse wijze werd huis na huis in brand gestoken. Men sloeg de ruiten in, trok de gordijnen van de muur en strak die in brand. Benzine en handgranaten deed de rest. Bijna de gehele middenstad van Nijmegen is verdwenen en er staat geen enkele kerk meer.

Bevrijdingsdagboeken_21sept (jpg) 

Ons klooster werd Maandag 18 september 's avonds om 7 uur in brand gestoken, hoofdzakelijk door S.S.-troepen; ze joegen de Paters en Broeders naar buiten, gooiden boekenrekken e.a. tegen de grond, gooiden er benzine over en handgranaten, en zo ging het hele klooster in vlammen op. Zo deden ze ook met de andere huizen. Het was beestachtig. De paters waren blijk, dat ze er zo afkwamen. Want het is ook gebeurd, dat mensen in hun huis werden opgesloten en dat daarna het huis in brand gestoken werd. De paters hadden niets meer. De grote Universiteit is ook geheel verwoest.
De grote Waalbrug is behouden in handen der Geallieerden(Radio B.B.C. van hedenavond 6.45). Dit is één der grootste overwinning der Geallieerden - idem van hedenavond 10uur).
Volgens vele Engelse soldaten is de verwoesting van Nijmegen nog erger dan de verwoesting van de stad Caën in Frankrijk. De ramp is ontzettend. Er zijn ook vele doden en gewonden. De Engelse vrachtwagen, die vanmiddag hier in Oss vlees kwamen halen, waren bestemd voor de geteisterde burgerbevolking van Nijmegen.
Ook bij of in Arnhem wordt volgens de ruchten zwaar gevochten.
Daar zal het wel gaan om de RIJN-brug.
Volgens geruchten is Himmler vermoord en Hitler zwaar gewond.
Bij het luchtgevecht, dat hedenavond om half zes boven Noord-Oost-Brabant plaats vond, werden drie Engelse bommenwerpers en twee Duitse jagers neergeschoten.
Heden (21 September) arriveerde over de grote Weg Eindhoven - Grave-Nijmegen de "Prinses Irene- Brigade" (Hollandse Strijdmacht uit Engeland). Over genoemde weg is het nog steeds en onafgebroken optocht van tanks, gevechtswagens, auto's, amphibie-auto's, enz. van het Tweede Engelse leger. Allemaal naar Nijmegen toe!!!

Joannes Post:
's Morgens komt van Pelt langs ± 9uur en vraagt mij mee te gaan naar Grave. Daar passeert het 2e Eng. leger. Bij aankomst aan de Reek blijkt een onafgebroken stroom van tanks kanonnen, amphibietanks, kleine en groote vrachtwagens enz. enz. voorbij te rollen. De brug van Grave biedt een nauw maar bruikbare passage. Het meest opvallende is misschien wel het voeren van commando per radio. Plotseling staat een heele afdeling stil om een volgend ogenblik zonder enig te merken teeken weer te rijden. Het materiaal ziet er heel vertrouwenwekkend uit iedereen is enthousiast. Ik maakte m'n eerste foto's van de Eng en in ruil daarvoor massa's  sigaretten. Wij ontmoeten een kapitein B. Broers van het Hoofdkwartier der Brigade Irene, welke als verbindingdsoff. mee reed met de Engelschen. Hij zeide ons dat achter hen de Brigade Irene aankwam. Om ± 2uur gingen wij van Grave terug en ongeveer 2 á 3 km. van de Reek zagen wij de eerste auto's met een gele leeuw op een oranje veld. Het bleken Hollanders!!!
Dat werd een vrolijk weerzien. Adressen werden opgenomen om familie te waarschuwen. O.a. ontmoette ik hier ook de nu tot majoor bevorderde Lui Pahud de Martagne. Van hem hoorde ik dat er 4 uur rust was voor de Brigade. Daarom direct naar Oss om menschen te waarschuwen tezamen met Jet Borren. Betsy bleek al gegaan. Had lekke band en geen zin meer nog een terug te gaan. 's Avonds even naar de fabriek waar Amerikanen stonden; blanken en negers. Adriaan en Hans kregen kauwgom. Verder was er nog toen wij 's middags Oss naderden luchtalarm vanwege eenige Duitse jager.

Rode Kruis:
Verbonden aan de Kruisstraat No.4: W. V. uit Oyen, aard der verwonding: snijwond rechterhand, schampschot rechterknie.
Verbonden in Nuland, een Engelse militair, aard der verwonding: drie schotwonden in linkerdijbeen. Vervoerd met ziekenauto van Rosmalen, van Nuland naar St. Annaziekenhuis Oss, aldaar door verplegend personeel overgenomen.
Op 21ste Sept. Werden alle E.H.B.O.ers uit Oss aangezocht om dienst te nemen bij het Roode Kruis werk. Ongeveer 60 personen (Dames en Heren) meldden zich nog diezelfde dag.

Frater Helenus:
Vanmiddag ontstond 'n paniekstemming onder de anders zo moedige Osse bevolking. Het onverschrokken bloed van Toon de Soep dat iedere echte Ossenaar door door de aderen vloeit verstijfde voor 'n ogenblik. Hier volgt 'n  ooggetuigenverslag van onze straatcorrespondent:
Daar 't  Septemberzonnetje haar uiterste best deed om 't  afscheid van de zomer niet al te zwaar te maken, waren de meeste mensen met hun kinderen aan de hand 'n wandeling aan 't maken door de pas bevrijdde Oss straten. De hele stad ademde rust en vrede. Bij de overweg was 't een drukte van belang. Ook de Tommies hadden het heerlijke varkensvlees geroken in de Firma Zwanenberg en Hartog en waren onder belangstelling van 't Osse plebs de heerlijke pootjes en côteletjes in hun wagens aan 't laden. Plots echter kwam er een beweging in de kijklustige menigte. In 'n minimum van tijd sloeg deze eerste trage terugtocht over in n overhaaste vlucht. Vrouwen en kinderen gilden en renden als gekken over de straat. 't Manvolk zocht bedaard 'n heenkomen.

We vroegen 'n oud heertje dat ons voorbij snelde wat er gaande was. Z'n oogjes puilden uit en met 'n angstig gebaar wees hij de lucht in, daarbij enige onverstaanbare klanken uitstotend. De Osse luchtbeschermingsdienst hielp ons echter aan de juiste gegeven, want 't haastige heertje was nauwelijks verdwenen of: "De Sirene loeit." Duitse jagers vlogen over de stad.
Tot onze sohande moet 't gezegd: ook wij namen de vlucht en rende 'n huis binnen. Gelukkig gebeurde er niets en konden we spoedig weer afscheid nemen van de goede Osse mensen die ons zo hartelijk gastvrijheid verleend hadden. Tot zover het verslag van de buitenzuster.
Fraters die van de wandeling uit de polder terugkeerden, rapporteerden dat vier Engelse transportvliegtuigen door een Duitse jager waren neergeschoten. Een Tommie sneuvelde bij deze gevechtshandeling. Zijn parachute weigerde.

"De Sirene":
Vandaag voelen we ons weer zekerder en geruster. In de morgenuren gebeurde er niets bijzonder. Rond twee uur arriveerde er een stel Engelse tanks en vrachtwagens. We durven naar waarheid te zeggen, dat we dit materiaal waarvan we telkens weer opnieuw de deugdelijkheid bewonderen, graag zien komen. De spanning, welke je liever niet ondergaat, vermindert er door.
Voor het eerst na de bevrijding was er vanmiddag luchtalarm, nu voor Duitse vliegtuigen. De jagers van onze vrienden begonnen een luchtgevecht. Welke afloop we hoopten is begrijpelijk. De moffen maakten uiteindelijk dat ze weg kwamen. Een driewerf hoera voor onze bevrijders!
Tegen de avond was er nogmaals luchtalarm, maar ditmaal kwamen er geen vliegtuigen boven onze stad. Heden hoorden we, dat Engelse tanks gisteren de vier Duitse vrachtwagens welk zo brutaal tot de fabrieken waren doorgedrongen hebben achterhaald en in brand geschoten. Gelukkig! Want dat buitenkansje gunden we de moffen niet, natuurlijk niet!
Nog enkele berichten van vandaag:
Het 3e Britse leger is bij Grave de Maas overgetrokken en opgerukt naar Nijmegen, waar het contact heeft gekregen met de luchtlandingstroepen. Er woedt een hevige strijd om de Waalbrug en ook in Arnhem. Er zijn grote branden in beide steden uitgebroken. Deze komen er helaas slechter af dan Oss!

Henk Neuschäfer:
Een betrekkelijk rustige dag. De geallieerde troepen komen regelmatig levensmiddelen bij de fabrieken halen. 's-Middags luchtalarm gehad omdat er een Duitsch vliegtuig boven de fabrieken cirkelde. 's-Avonds enkele hevige ontploffingen op geringen afstand. Waarschijnlijk in de buurt van Geffen. 


Terug
Naar boven