Oss heeft waarschijnlijk al zeer vroeg voor Nederland een molen. In 1350 is er sprake van dat Oss het recht van molendwang heeft. Dat wil zeggen dat de inwoners van Oss, Heesch, Berghem en Nistelrode verplicht zijn hun graan in Oss te laten malen.
De eerste molen van Oss staat aan de Oude Molenstraat, op de plaats van de Zuiderschool. Deze molen is in 1867 afgebroken en is dan waarschijnlijk al zeer bouwvallig. In 1860 wordt molen "Zeldenrust" aan de Kruisstraat gebouwd. In 1798 wordt het recht van molendwang opgeheven en wordt er nog een molen gebouwd aan de Berghemseweg. Deze raakt beschadigd in de oorlog en wordt in 1944 afgebroken.
In 1895 is korenmolen "Nieuw Leven" aan de Nieuwe Brouwerstraat gebouwd. Deze molen is ook bekend onder de bijnamen "Witte Molen" en "Philipsmolen" omdat ze een tijd lang witgeschilderd is en eigendom was van Philips, dat een fabrieksterrein in het centrum van de stad bezat. In 1895 is nog een korenmolen gebouwd aan het begin van de Hescheweg, naast de marechausseekazerne. Deze molen is in 1947 afgebroken.

Molen "Zeldenrust" in Oss
In 1860 bouwt Frans van Deursen molen "Zeldenrust" aan de Kruisstraat, toen nog Bosschestraat geheten. Met deze stenen stellingmolen wil hij graan malen en olie slaan. Henricus de Louw, telg uit een bekend Osse molenaarsfamilie, is tot aan zijn dood in 1872 de molenaar op deze molen. Dan koopt Marcel van Boxtel de molen en maalt tot 1877. Hij doet dan de molen over aan Bart Coppens die de molen al na een jaar aan zijn neef Adriaan doorverkoopt. Adriaan Wellens, molenaar in Berghem, koopt de molen in 1906. Na dertien jaar wordt Albert van der Zwalum de nieuwe eigenaar. Rond de tweede wereldoorlog schakelt Van der Zwalum over op motorkracht voor de aandrijving van de maalstenen. Maar dieselolie is schaars en tot 1950 maalt hij nog regelmatig op de wind. In 1958 plaatst hij een elektrische motor. De molen raakt in verval. De stelling en het hekwerk verdwijnen. In 1971 verkoopt de weduwe van Van der Zwalum de molen, niet veel meer dan een stenen romp, aan de gemeente Oss. Dankzij actie van Stichting De Osse Molen en de gemeente Oss kan de molen gerestaureerd worden. In 1978 is de molen hersteld.

Foto: Molen "Zeldenrust".

Molen "Nieuw Leven"
Gijsbertus Johannes van Duren (geb. 11-2-1864 in Deursen) is de opdrachtgever voor de bouw van deze molen in Oss. In 1894 begint de bouw van "Nieuw Leven" die in 1895 klaar is. De molen staat aan de Nieuwe Brouwerstraat 49. Van Duren laat boven de kleine toegangsdeur een gedenksteen van de molen aan de Kruisstraat metselen, met het jaartal 1865. Van Duren blijft de molen tot 1922 bemalen. Dan verhuurt hij de molen aan Johan Derksen uit Heesch en weduwe Meulemans uit Nijmegen. In 1935 verkoopt hij de molen aan Frans Burgers uit Bergharen. Deze valt in 1937 door het open luik van de maalzolder en raakt zwaargewond. Hij moet de molen daarom overdoen aan Piet van den Bos. Na een jaar koopt deze de molen en schildert hem wit. Tot 1947 maalt Piet met knecht Gerrit van de Coolwijk op "Nieuw Leven" en doet dan de molen over aan Reinier Verhoeven. De tijd van de molens is langzamerhand voorbij en Verhoeven stopt er in 1958 mee. In 1959 koopt de Philipsfabriek de molen die tegen de rand van het toenmalige fabrieksterrein ligt. Philips verbouwt de molen tot vergader- en ontvangsruimte voor bezoekers. Voor deze nieuwe functie wordt de molen 'luxe' afgewerkt; er komen moderne stalen trappen in de molen, toiletten, uitgebreide elektrische verlichting en een bar op de maalstenen. Het karakter van de molen verandert er sterk door, ondanks dat zoveel mogelijk van het oorspronkelijke molenwerk bewaard wordt. Buitenlandse bezoekers vinden het overigens prachtig. In 1985 wordt de gemeente Oss eigenaar van de molen. Na veel vijven en zessen wordt besloten de molen in fasen te restaureren. In 1992 is het herstel voltooid.

Foto: Molen "Nieuw Leven".

In de gemeente Oss staan verder nog de volgende molens.

Molen "Stella Polaris" in Dieden
Stella Polaris is een ronde stenen stellingkorenmolen uit ca. 1866 en staat aan de Maasdijk. De naam betekent Poolster in het Latijn. Bij de bouw werd onder meer gebruikgemaakt van tweedehands materialen. Zo zijn de dikke steunbalken van de maalzolder en de steenzolder afkomstig van een gesloopte molen die aan de overkant van de Maas stond. Deze balken dateren dus al van ver voor 1866.

De laatste molenaar-eigenaar was Cornelis van Rijn, die hier van 1949 tot 1957 maalde. Daarna bouwde de familie een maalderij naast het huis aan de Voorstraat, en ging over op elektrisch malen. De molen kwam stil te staan en is daarna diverse malen verkocht. In 1958 werd het maalwerk uitgebroken en de romp, zij het weinig succesvol, tot woning ingericht.
Mevrouw van Vliet uit Bennekom kocht daarna de molen en liet hem definitief voor bewoning verbouwen. De molen werd gezandstraald en geschilderd. In de jaren erna is de molen diverse keren opgeknapt, maar stond ook regelmatig leeg en raakte in verval. De molen had diverse functies. Zo was hij een tijd lang als atelier in gebruik door kunstenaar Henk van Loon. 

Deze informatie is in februari 2017 aangepast en aangevuld op verzoek van mevr. Van Rijn, dochter van de laatste molenaar van de Stella Polaris. 

Molen "Zeldenrust" in Lith
Molen de Zeldenrust in Lith dateert uit 1800 en is gebouwd op oude fundamenten van een molen die daar waarschijnlijk al vanaf 1677 stond. Het is een ronde stenen beltmolen of bergmolen. Dit is een windmolen die op een natuurlijke of kunstmatig opgeworpen heuvel staat. Zeldenrust is een korenmolen, die lang dienst heeft gedaan voor bakkers en boeren in de omgeving. In de twintigste eeuw was de molen in handen van het molenaarsgeslacht van Eerd. Doordat er in de jaren zeventig geen opvolging was bij de laatste molenaar in de familie, werd de molen aan de toenmalige gemeente Lith overgedragen.

Molen "Desiré" in Megen
Een ronde stenen stellingkorenmolen uit 1875.
De molen is gebouwd in 1874/1875, nadat zijn voorganger, een standerdmolen, in 1872 afbrandde. Vele onderdelen uit deze laatste molen zijn verwerkt in de huidige molen.
De molen werd in 1972 na een grondige restauratie weer in gebruik genomen voor het malen van graan. Bij deze gelegenheid werd de molen vernoemd naar de jongste dochter van eigenaar W.J.M. van de Camp.

Molen "De Nijverheid" in Ravenstein
Een ronde stenen stellingkorenmolen uit 1857.
De molen is gelegen op de voormalige vestingwerken van het stadje. In 1857 werd hij gebouwd in opdracht van Mathias Versterren en werd tussen 1935 en 1967 beroepsmatig bemalen door Martien van der Ven en daarna nog een tijdje door Harrie van der Ven.
Na het overlijden van de verpachter Nol Voet in 1988 komt de molen stil te staan en treedt (zoals gebruikelijk bij stilstaande molens) het verval in.
Leden van de Heemkundekring Land van Ravenstein besluiten in 1991 onder leiding van Bart Tonies de Stichting De Ravensteinse molen in het leven te roepen, die de nieuwe eigenaresse van de molen wordt. Na een vijf jaar durende restauratie, is de molen weer op bescheiden schaal in gebruik.
"De Nijverheid" vormt het middelpunt van een project rond de eeuwenoude graansoort spelt. Dit graan (Latijnse naam: Triticum Spelta) werd al meer dan 9000 jaar geleden in Europa verbouwd. Dit bijzonder sterke gewas bevat van alle graansoorten de meeste grondstoffen die bijdragen aan een goede gezondheid.

Foto: Molen "De Nijverheid" in Ravenstein.

Molen Zeldenrust - Geffen

Molen Zeldenrust is een standerd- of standaardmolen, bestemd voor het malen van graan. De molen is vaak verhuisd en heeft een bewogen historie. Hij dateert uit 1621 en is omstreeks 1748 naar Geffen gekomen. Hij stond toen op de plek waar nu de straat Den Ham is. Door aanleg van de spoorlijn 's-Hertogenbosch-Nijmegen, kort na 1870, raakte de molen geïsoleerd van het dorp. De molenaar besloot met molen en al te verhuizen naar de plek waar nu de hoek van de Mulderstraat-Willibrordusstraat is. In 1975 kocht de gemeente Geffen de molen voor één gulden. Hij werd afgebroken en de onderdelen werden opgeslagen. In 1980 begon de herbouw en de molen kreeg een prachtige nieuwe plek met voldoende windvang aan de rand van het dorp, nabij de Leiweg en de Elzendreef. Op 18 januari 2007 verwoestte een hevige storm de molen, maar de Zeldenrust werd gelukkig weer opgebouwd en in 2008 heropend.

Tot de jaren vijftig van de vorige eeuw is er steeds een beroepsmolenaar werkzaam geweest op de korenmolen. Nu wordt de molen beheerd door vrijwillige molenaars. De molen is elke week op zaterdag van 9.30 uur tot 12.00 uur open en in gebruik.

Molen Zeldenrust in Geffen. Foto: FC Jomatico Oss

Molen De Vlijt - Geffen

De Vlijt is een gesloten standerd- of standaardmolen. Hij is in 1681 gebouwd in Boxtel en in 1875 verplaatst naar Geffen. In 1899 is hij verkocht aan de familie De Kinderen en vele jaren voor productie gebruikt. In 1973 kocht de gemeente Geffen de in verval geraakte molen. Hij werd afgebroken, gerestaureerd en opnieuw opgebouwd op de plaats waar hij nu staat.

De molen heeft een grote landschappelijke waarde, doordat hij vrij in het veld staat en van veraf goed zichtbaar is. Hierdoor vangt hij ook veel wind. Tegelijk is de molen beeldbepalend voor het dorp. Hij is nu nog regelmatig in gebruik.

De molen is elke week open en is dan in gebruik op zondag van 10.00 uur tot 12.00 uur en op woensdag van 13.00 uur tot 16.00 uur.

Molen Zeldenrust in Geffen. Foto: FC Jomatico Oss

Berghem - "Anna" (molenromp)
Voorheen een ronde stenen stellingkorenmolen uit 1875.
Deze molen is in 1970 door brand verwoest, alleen de romp staat er nog.