Van 17 tot en met 27 september 2014 zet het Stadsarchief elke dag fragmenten uit dagboeken op de site van verschillende mensen die de bevrijding van Oss hebben meegemaakt. Dit zijn hele verschillende mensen; een broeder, frater, journalist en twee inwoners van Oss. In de inleidende tekst leest u meer over deze schrijvers.

Frater Helenus:
Hoe Frater Clemens er bij kwam weet ik niet, maar schrijver deze werd door hem uitverkoren om een rood kruis te schilderen op een witte achtergrond. Ik begon onmiddellijk en na drie keer de plank met hagelwitte olieverf te hebben bestreken was het resultaat: vuil, geel en gevlekt. Maar bovenop een vuurrood kruis, dat helaas dragelijk lukte en met deze simpele ververij was ons huis herschapen in een officieel Noodziekenhuis, met een juweel van een rood kruis en Fr. Clemens als perkamenten directeur. De eerste zieken kwamen reeds binnen en onze Frater Ziekenoppasser stoomde reeds als een filmfordje van legerstede tot legerstede.
Ondertussen kwam een van de beste vensterwachten ons melden, dat hij toevallig door het raam keek en hele hopen vluchtelingen voorbij ons huis zag trekken. Onmiddellijk traden onze correspondenten aan en betrokken hun posten voor de vele vensters van het Instituut "St. Nicolaas". We laten een van hen aan het woord:
Nog geen drie tellen had ik mijn nieuwsgierige katogen over de straat laten loensen of de situatie was mij reeds volkomen duidelijk. Honderden en honderden mensen vluchtten weg uit de gevaarlijke zône. Door de autoriteiten was de bevolking van Heescheweg en Mgr. v.d. Boerpark aangeraden veiliger oorden op te zoeken, want de mogelijkheid was niet uitgesloten dat de Duitsers hun aanval zouden herhalen. 

Frater Reginald, door de oorlogsomstandigheden tijdelijk lid van onze Communiteit, vertelde ons het volgende:
"Vanmorgen onder H. Mis, vlak na de Consecratie kwam de Pater, die juist klaar was met het uitreiken van der H. Communie naar voren en verkondigde de ontstellende mare dat de Duitsers wederom in aantocht waren". - De Pater wilde nog terloops even er op wijsen dat het wel gewenst kon zijn om maar vast op huis aan te gaan. Deze goedbedoelde raad was echter niet meer nodig, want reeds dromde de mensen naar de uitgang. Gelukkig werden de moffen afgeslagen voor er maar een de poorten van Oss had kunnen bereiken. Geen wonder ook. De Engelse bezetting bestond vandaag uit 60 Shermantanks. Reuse kanjers waren het. De hele dag ratelde ze door de Osse straten, niet alleen oren, neus en ogen genoten van deze monsters, maar ook de buik. Tot in het diepste van je maag voelde je ze ratelen en dreunen. Telkens stormde de gehele monikkenbende naar het raam om getuige te zijn van Wodans donderende voorbijtocht.  Toch werd ons deze "kanjerillusie" later weer ontnomen, toen we kennismaakte met de machtige "Churchilltank". Een kleine huivering vaart je door je armzalige botten, als je er eentje je fiets komt achterop gereden. Van klinkklare angst of noem je het voor mij part verbazing, stap je van je fiets af en sta je verslagen op te kijken tegen "the iron monster".

Omstreeks half drie in de namiddag weer een moffenaanval op onze stad. Onze tankies laten zich van hun beste kant zien en bulderen er op los dat horen en zien verging. Toch wisten vijf Duitsers tussen de kogels door te glippen en maakten reeds aanstalten om hun brandstichtingspraktijk van gisterenavond weer te hervatten. Een Shermantank keerde zich verontwaardigd om en poefde even de andere kant uit. Dat was al te veel voor de dappere kereltjes en smekend gingen de armen omhoog. 

Sjaak, alias Frater Siardus, met wiens edelmoedigheid U reeds kennis maakte bracht deze avond een paniek in ons huis te weeg die grenst aan het ongelofelijke. De ganse broederschaar was in de kapel verenigd voor het doen van hun Bezoek en het bidden der Vespers, toen plotseling een vreselijke lawaai tot in het gebedshuis doordrong.
Onze eerste gedachten gingen in de richting van een bombardement of een beschieting met zware projectielen. Al spoedig bleek Fr. Siardus slechts de trap op ging. De kapeldeur werd met duivelsgeweld opengesmeten en op gelijke sportieve wijze onderging even later een van de rijtuigenportieken eenzelfde mishandeling. Een haastige fluisterstem was hoorbaar en Frater Siardus op de voet gevolgd door Fr. Directeur verdween. Laatstgenoemde kwam even daarna terug en maakte door het gebruikelijke kruisteken een einde aan het bezoek, hoewel de tijd daarvoor nog niet verstreken was. Op de gang groepten wij rond Fr. Directeur samen en vertelde deze ons het ontstellende nieuws nadat Duitse soldaten oprukten langs de Oyense weg en vorderen in de richting Begijnenstraat. Het jonge manvolk dreven ze voor zich uit, huizen werden in brand gestoken. Voorwaar geen opwekkende nieuws. Menige lip ging dan ook omlaag. En zelfs op het gelaat van onze Oer-optimist verscheen een zorgelijke rimpel. Onmiddellijk werd begonnen met het in orde brengen der kelder. Aan alles werd gedacht. De echte werkezels sjouwde af en aan, stompzinnig bekeken door met lamheid geslagen medebroeders. Eigenaardig dat zulk soort werk steeds op dezelfde schouders moet rusten.

Fr. Directeur had ondertussen met zachte hand de mensen uit de tuin gedreven, die zich in hun angst verscholen hadden achter de aan ons toevertrouwde bomen en struiken. Uit voorzorg hadden ze over een lengte van 10 meter de glas- en prikkeldraadversperring van onze tuinmuur verwijderd, om bij eventueel gevaar vlug te kunnen handelen. Toen we de volgende morgen de bijzonderheden hoorden over deze ongehoord, brutale aanval der Duitsers proesten we het uit van het lachen. De ontnuchtersdouche verrichte uitstekend werk. Het bevrijdde onze communiteit van de sensatiekoorts, die vooral in grote instellingen zo verderfelijk kan werken. 

Hier volgt dan het romantische verhaal van de grootscheepse veldtocht der Duitsers naar Oss in de nacht van 26 op 27 September. Een Duitse soldaat die de oorlog tot in de keel zat en de moed in zijn schoenen, had het plan opgevat zich over te geven en verwijderde zich daarvoor van zijn kameraden. Als schuilplaats had hij een Osse sloot gekozen en het begin van de Oyense weg. Had de stakker geweten dat hij zo'n opschudding te weeg zou brengen in Oss, wellicht had hij een andere sloot gekozen. Dat er ook van zij. Oss had het voorrecht. Rustig vleide zich de soldaat in de groene gras, legde zijn wapens terzijde en stak een cigaret op. Ziezo voor hem was de oorlog teneinde.

Deze simpele Duitse soldaat groeide in de volksverbeelding tot 30 woeste S.S.-mannen, die al plunderend en moordend de Osse straten binnentrokken. De cigaret en lucifer veranderde in een vlammenzee waar talloze huizen in as werden gelegd. 

Henk Neuschäfer:
's-Morgens bezoek gekregen van Moe, zus en Toon, die na de gebeurtenissen van gisteravond niet meer thuis durfden te slapen. Even later kwam ook de geheele familie Beerepoot, zoodat wij dien dag met 17 man waren. Het gerucht zegt, dat er weer Duitschers tot Heesch zijn doorgedrongen. Den geheelen dag is erg geschoten, zoodat wij verschillende keeren in de kelder hebben moeten schuilen. Na het avondeten ging de familie Beerepoot weer naar huis, omdat de mare de ronde deed dat Heesch weer vrij van Duitschers was. Moe, Zus en Toon bleven hier evenwel overnachten.

Pater Simplicius:
's morgens om 9 uur
Hedenmorgen verliep alles heel gewoon tot ongeveer acht uur. Toen verspreidde zich het gerucht, dat de Duitsers in Heesch waren en blijkbaar van plan waren een nieuwe aanval te doen. Ik heb toen een poosje de straat opgegaan om te kijken. Het was een zielig gezicht.... Alle mensen, die aan de weg naar Heesch woonden, ging naar de andere kant van Oss. Iedereen droeg wat mee. Fietsen, volgeladen met kleren en dekens, kinderwagens vol, handkarren, enz. enz. De mensen hier dicht bij het klooster kwamen weer binnen het Slot en brachten daar een hoop van hun bezittingen in veiligheid. Zo staan de zaken nu. Iedereen verwacht een nieuwe aanval, maar op het ogenblik (kwart vóór 10) is alles nog rustig. Zo nu en dan rollen zware tanks door de Molenstraat.

.... Pang... pang... pang...
.... Tikketikketik... riketikketikektik....

's avonds om 6 uur:
Tegen verwachting deden de Duitsers vandaag geen nieuwe aanval op Oss. Hier in de stad zijn nu ongeveer 25 tanks. In Heesch werd vanmiddag geweldig geschoten. Op 't ogenblik staan daar tientallen huizen in brand. In het klooster zelf is alles uit zijn gewone doen. We doen de hele dag niets anders als van boven naar beneden gaan, naar de kelder, naar de straat... en omgekeerd. De gehele middag davert de lucht van Engelse jagers. Bij massa's vliegen ze over en weer. Op gestelde tijden luisteren wij naar de Radio. Zo ook aanstonds om kwart vóór zeven.

's avonds om 10 uur:
Op het ogenblik is alles rustig. Zo nu en dan horen we schieten, maar dat is ver weg. Vandaag zijn Helmond, Deurne en andere plaatsen door de Engelsen bevrijd.
Vannacht om 12 uur zetten we de klok een uur achteruit. Dan hebben we weer Engelse tijd.
De mensen uit de buurt hebben onze kelders weer betrokken en zullen daar de nacht doorbrengen. Ze zijn allemaal heel blij dat ze zo dichtbij een veilige schuilplaats hebben gevonden. Ze hebben dan ook buitengewone goede schik. Ze keken gisteravond wel wat vreemd op, toen ze voor het eerst het Slot binnenkwamen. Vooral het vrouwenvolk, dat anders nooit binnen het Slot mag komen, keek de ogen uit, vooral in de keuken. Maar nu zijn ze al goed gewend en doen ze alsof ze thuis zijn.
Hedenavond richtte de Radio een oproep aan alle buitenlandse arbeiders in Duitsland (12 milioen) tot directe verzetsbeweging.
H.M. de koningin WILHELMINA is in Engeland begiftigd met de ORDE VAN DEN "KOUSEBAND".
ELST is heroverd door de Duitsers.
We wensen u en rekenen ook zelf op een ongestoord nachtrust!

Rode Kruis:
Op deze dag moesten de commandant, de Heer W. Stoltz, ontslag nemen wegens vertrek naar elders. Als commandant van het Roode Kruis werd toen door de O.D. benoemd de Heer Fr. Wasmann, student in de medicijnen.
Reeds enkele dagen was gesproken over een originele ziekenauto. Na informatie werd een ziekenauto ontdekt te Haren bij Oss. Direct vertrokken enkele personen onder leiding van den Heer H. van Uden naar Haren om den eigenaar te zoeken, en 1 dag later op 27 September stond een originele ziekenauto kant en klaar voor de Roode Kruis Post.

Een wagen rukt uit, bemand met twee E.H.B.O.ers om een gewonde te halen, welke zich bevindt in een schuilkleder aan de Heescheweg. Aard der verwonding: schotwond in rechterzij en linkervoet. Eerste hulp was reeds verleend. Vervoerd naar St. Annaziekenhuis.
Tevens vervoerd een meisje, dat tien dagen geleden geopereerd was en door een val in de kuil de wond weer was opengegaan. Het meisje werd eveneens naar St. Annaziekenhuis vervoerd; aldaar door verplegend personeel overgenomen.
Twee auto's rijden uit, elk met drie E.H.B.O.ers. Op de plaats des onheils aangekomen, werden gevonden, twee Duitsers (overleden). Lijken overgebracht naar St. Annaziekenhuis te Oss, alwaar deze werden overgenomen door verplegend personeel.

Johannes Post
's Morgens om zeven uur op wacht bij hoek Kromstraat. Uit richting Heesch klinkt een schietpartij. Tegen 8 uur begint een groote vlucht van de richting Heescheweg en van benden de fabrieken. De Engelschen hadden dit aangeraden voor 't geval van de te verwachten nieuwe aanvallen, daar er weer Deutschers gesignaleerd waren. Om 9 uur verschijnen er zware tanks (Sherman) op de hoek van Kortfoort - Kromstraat. Het bleken tanks van de "Goldstream Guards". Ik kwam in contact met de bevelvoerende majoor welke ik de situatie in de buurt moest vertellen en toen ik voorstelde om de wacht van ons op te heffen was hij hier zeer tegen en zeide zeer gaarne van onze diensten gebruik te maken als tolk om zodoende berichten van burgers over te brengen. Ook de uitkijk achtte hij van veel belang. Aan de hand van een schetsje moest ik hem laten zien hoe de verbindingen van Geffen, Heesch en de polder waren. Of dit onderhoud invloed had weet ik niet maar hij verplaatste na een kwartier zijn tanks naar kruispunt bij Meurs! 1 Tank a/d Bosschestraat, 1 achter van Meurs, 1 bij Van Dijk, 1 bij Van Pelt.
Het was enigszins zeker maar ook onbehagelijk gevoel deze vier gevaarten zoo vlak bij. Tegen de koffie kwamen berichten van burgers dat er Deutschers waren bij de Witte hoef en aan de verb. weg van Bosschestraat naar Bossche baan. Voortdurend werd hier in de buurt geschoten zoowel door tanks als door mitrailleurs van de tanks. Veel verkeer van "Scouts cars" welke op aanwijzingen van het publiek over groepen Duitschers er op af gingen en meestal zonder gevangenen terug kwamen. Een der Engelschen zeide dan ook "We only catch Germans dead". Tegen 2 uur ½ 3 zijn er vijf moffen langs de spoorbaan dichtbij de tanks gekomen deze zijn in alarm dus totaal gesloten en laten de moffen aansluipen. Op een gegeven moment zien de "Huns" kans een huis (1^e op de Bosschestraat) (van de familie van der Lee) in brand steken. Terwijl ze achter een ander huis om willen vluchten worden zij opgevangen door de tank achter dit huis. Deze schiet No.1 practisch in tweeen, No.2 krijgt schot op zijn handgranaat en is ook voldoende beschadigd, No.3 is gewond, No.4 steekt de handjes op en No.5 kan ontsnappen.
Na deze schietpartij keert rust eenigszins terug en is er groote belangstelling voor de doden, algemeen afschuw voor de brandstichters geen medelijden. Tegen de avond komt een Eng. kapitein door de straat en vraagt mij de menschen in de straat mede te delen dat wij van 8 uur tot 's morgens 5 uur binnen moeten zijn, wat op straat beweegt wordt beschoten. 's Avonds om 9 uur even bij Ploegmakers luisteren naar radio, bij uitgaan van de deur direct een schot door de straat. Er is infanterie gekomen voor bewaking van de tanks daar deze
's nachts slecht te verdedigen zijn en hier ook niet willen maneuvreren. Daarbij zou teveel schade ontstaan, dat komt wel in Germany. 's Avonds durven de Van Meursen, Van Pelten en Van Dijken (Bosschestraat) niet thuis slapen. Zij komen allen bij ons en wij vinden voor allen slaap plaats behalve de mannen die blijven beneden op de stoelen. Totaal 4 P + 5 v.M + 3vP + 8vD = 20 personen onderdak. Een Engelsch majoor deelde mij mede dat er in Geffen ± 400 moffen en in W.Noord Br. nog ±100.000. Wat zou de nacht ons brengen? Om de 30 minuten schieten de tanks hun salvo's af als 't ware om te laten hooren dat zij nog wakker zijn. We slapen verder vrij goed, ik in de kamer op de grond, B. met Nels boven.

"De Sirene"
Vannacht klonken er nu en dan schoten vanuit de omgeving. Het was geenszins een trommelvuur. Al gaven deze enkele geluiden zeker geen aanleiding tot bemoediging en algehele gerustheid, toch hadden ze niet in degelijke mate er bij ons de schrik moeten inbrengen. Evenwel moge we niet vergeten dat in de nachtelijke uren onheilspellende geluiden altijd onheilspellender klinken dan ze in werkelijkheid zijn. En daarbij: Die opwindende en vooral beangstigende gebeurtenissen van gisteren. Het was daarom niet te verwonderen, dat we niet konden slapen. Wanneer we weg zouden doezelen was zo'n enkele knal al reeds voldoende om ons weer volkomen wakker te maken. Tegen de ochtend hoorde we zelfs geen knallen meer en verdwaalden we naar het rijk der dromen, waarin nog altijd de nagalm waarneembaar was van voorafgaande spannende en tumulteuze uren.
Toch hadden de weinige uren rust ons goed gedaan. Dit bleek intussen wel nodig! Want om half negen gingen er al geruchten, dat er in de omgeving rondzwervende Duitsers gezien waren en dat ze weer een aanval op onze stad zouden gaan ondernemen. Prosit! Zo iets op de nuchtere maag... Het bleef lekker (!) bij geruchten en later hebben we nog smakelijk kunnen eten ook al was het geen vooroorlogse ontbijt.
Verblijdend was het te vernemen, dat de Engelsen vanochtend flinke versterkingen hebben gekregen. Dat was noodzakelijk. Weer zijn we blijkbaar door het bekende oog van de naald gekropen.
Vanmorgen liet voor de variatie - een minder aangename variatie! - het geschut zich enkele malen horen. In de loop van de dag evacueerden de inwoners van de Heescheweg. Na al datgene wat ze hebben meegemaakt is het begrijpelijk dat ze geen herhaling van de gebeurtenissen van gisteren durven riskeren. Ze hebben nu in andere wijken bij familie, kennissen of vrienden onderdak gevonden. En het liefst zo ver mogelijk van de Heescheweg. Of dit voor hen de veiligheid zal verhogen? We kunnen wel aannemen, dat men in de stad zelf met meer vertrouwen dan elders de komende dingen tegemoet kan zien, maar ik geloof, dat alle buitenwijken in gelijke mate voor de Duitsers openstaan, wanneer deze het in hun hoofd halen afleidingspogingen te ondernemen. We krijgen er zo langzamerhand besef van wat het betekende de buitenzijde te vormen met een smalle ,,corridor".
Vanmiddag veranderde de toestand weinig. Nu en dan viel er een schot. Tegen half vijf was het, naar men ons zei, safe. Tegen 7 uur nam het schieten toe, werd vrij hevig. Later werd het rustiger. Het gaat er mee als met stijgende en dalende koorts met zoals b.v. gisteren een felle crisis.
Vandaag zijn we een week bevrijd. Zeven maal een dag, gedurende welke we onder de direct dwang van de moffen uitkwamen. We kunnen hiervoor slechts dankbaar zijn. Het blijkt dat de vrijheid duur betaald moet worden. De laatste week is dan ook voor ons de spannendste en onrustigste van de gehele oorloog geweest.