Groen van Toen
In 2012 vond de Open Monumentendag plaats op zaterdag 8 en zondag 9 september. Dit was weer een groot succes in Oss. Ongeveer 3.500 belangstellenden bezochten de diverse monumenten. De excursiebus (die in verband met de bezuinigingen dit jaar maar één dag reed) was weer helemaal volgeboekt. En de Klassandag voor groep 7 en 8 trok maar liefst 24 klassen. 

Het thema was Groen van Toen. De gemeente Oss heeft diverse interessante monumenten die goed binnen dat thema passen, zoals de pastorietuin in Berghem, de kloostertuin de Hof van Lof in Megen, het Leerlooierijhuisje in Ravenstein met de fraaie stadstuin en de Oude Pastorie in Macharen die omringd is door mooie tuinen. Er waren ook 'groene' activiteiten: in het Erfgoedlokaal Haren was de tentoonstelling 'Groenrijk Haren' te bezoeken, vanaf de toren van de Grote Kerk in Oss was het groen in de gemeente en verre omgeving te bekijken en heemkundevereniging Berchs-heem had een groene fietsroute in Berghem uitgezet. Dit jaar had zich weer een aantal nieuwe monumenten aangemeld, zoals de St. Rochuskapel in Deursen en het kerkje in Oijen, dat in gebruik is als woning.

Er waren ruim 40 monumenten gratis te bezoeken én er waren diverse activiteiten zoals busexcursies, (kinder)rondleidingen, tentoonstellingen, muziek, stads- en dorpswandelingen. Bekijk de folder met het hele programma (pdf-bestand van 2 MB) of klik op een van de onderstaande links.

• Busexcursie
• Monumenten in Oss
• Monumenten in Berghem
• Monumenten in Herpen
• Monumenten in Ravenstein
• Monumenten in Neerlangel
• Monumenten in Deursen
• Monumenten in Haren
• Monumenten in Megen
• Monumenten in Macharen
• Monumenten in Oijen
• Monumenten in Lith
• Klassendag

Busexcursie

Het laatste nieuws (6/9) over de busexcursie:
* Beide bussen zijn geheel vol!
* Het bezoek tijdens de busexcursie van 10.00 uur aan de kerk in Lith vervalt in verband met een uitvaart; er kan gekozen worden uit een wandeling door Lith of een bezoek aan de heemkamer.

Op zaterdag 8 september rijdt om 10.00 uur en 13.30 uur een excursiebus langs verschillende monumenten in de gemeente Oss. Op de bus is een gids aanwezig die tijdens de rit informatie geeft over de monumenten en andere wetenswaardigheden. Er wordt bij twee of drie monumenten een korte stop gemaakt. Hier wordt een rondleiding door het monument gegeven of een wandeling gemaakt. Ook de route zelf, door het mooie landelijke gebied van de gemeente, is de moeite waard.
De busrit van 10.00 uur gaat naar Lith, waar gekozen kan worden uit een dorpswandeling of een rondleiding door de St. Lambertuskerk. Ook kan de historische tentoonstelling in de Heemkamer bezocht worden. Daarna wordt het N-H kerkje in Oijen bezocht, dat momenteel in gebruik is als woning. Deze busexcursie duurt ca. 3 uur.
De busrit van 13.30 uur maakt drie maal een stop en gaat naar de recent gerestaureerde pastorietuin in Berghem, waar een wandeling met gids wordt gemaakt, het Erfgoedlokaal in Haren waar de historische expositie 'Groenrijk Haren' en een unieke polderhut bekeken kan worden én naar de St. Sebastianuskerk in Herpen waar een toelichting wordt gegeven, onder andere over de fraaie gewelfschilderingen. Deze busexcursie duurt ca. 3 - 3,5 uur. 

• Deelname aan de busexcursies is gratis.
• Het start- en eindpunt is bij de VVV, Spoorlaan 24 te Oss.
• Reserveren is verplicht in verband met het beperkte aantal plaatsen, dit kan van dinsdag tot en met vrijdag tussen 10.00 en 16.00 uur bij het Stadsarchief Oss op T 0412 - 629101, of loop even binnen bij het archief in de Peperstraat 12 in Oss. Tijdig reserveren wordt aanbevolen.
• In verband met het beperkte aantal plaatsen kan er per reservering voor maximaal vier personen gereserveerd worden.

Monumenten in Oss

1. Grote Kerk Maria Onbevlekt Ontvangen, Kerkstraat 15, Oss,

Openingstijden: Zaterdag 8 september en zondag 9 september van 13.00 uur tot 17.00 uur

Activiteiten:

• Bekijk het Osse groen van boven! Tijdens openingstijden kan op elk heel en half uur met een gids de 55 meter hoge toren van de kerk beklommen worden. Hierbij worden ook de gewelven bezichtigd. De torenbeklimming duurt in totaal ca. 1,5 uur. Minimale leeftijd is 12 jaar.
• De torenbeklimming is op eigen risico.
• Er is tijdens deze dagen altijd de gelegenheid om met een gids door de kerk te lopen.
• Op beide dagen is er een doorlopende beeldpresentatie met historisch fotomateriaal van de Grote Kerk en andere kerken in Oss.

Over het monument: De Grote Kerk is een rijksmonument en is in neogotische stijl gebouwd. Deze rooms-katholieke kerk, die gebouwd werd van 1857 tot 1859, is de oudste nog bestaande kerk in Oss. Hij kwam in de plaats van de oude St. Willibrordus kerk uit 1400. Sint Willibrordus is de patroonheilige van de stad Oss. De nieuwe kerk werd toegewijd aan de Maagd Maria Onbevlekt Ontvangen. De kerk is gebouwd naar ontwerp van architect H.J. van Tulder. Het interieur is sterk geïnspireerd op de gotische Sint-Janskathedraal in 's-Hertogenbosch en is rijk aan kleur en beelden. De mooie gebrandschilderde ramen dateren uit het eind van de negentiende eeuw. Osse ondernemers en welgestelde burgers hebben het interieur van de kerk met geschenken verfraaid. De hoge toren is kenmerkend voor het centrum van Oss. De toren is opgebouwd uit vier delen die met nissen zijn versierd. Opvallend is dat de toren geen spits heeft, maar een bakstenen balustrade als bekroning.
Tijdens de Open Monumentendag kan met een gids de toren beklommen worden. U ziet onder andere het orgel, de stucgewelven, de klokken en het carillon. Bij helder weer heeft u van bovenaf een prachtig uitzicht over Oss en wijde omgeving, inclusief het historische én het hedendaagse groen.

 2. Museum Jan Cunen (Villa Constance), Molenstraat 65, Oss, T 0412 - 629328

Openingstijden: Zaterdag 8 en zondag 9 september van 12.30 tot 16.30 uur

Activiteiten:

• Beide dagen, 13.00 uur: een rondleiding voor volwassenen waarbij vooral wordt ingegaan op de bijzondere geschiedenis van het gebouw waarin Museum Jan Cunen is gevestigd. Bezoekers krijgen ook de gelegenheid krijgen om een kijkje te nemen bij de diverse tentoonstellingen die op dat moment te zien zijn. Deze rondleiding duurt 1 uur.
• Beide dagen, 14.30 uur: een spannende interactieve rondleiding voor kinderen waarbij ze op zoek gaan naar sporen die zijn achtergelaten door de vroegere bewoners van het gebouw. Wie hebben vroeger in het huis gewoond? Hoe zag het gebouw er toen uit? Deze rondleiding duurt 1 uur.

Over het monument: Villa, meisjespensionaat, stadhuis en museum. Het kenmerkende gebouw waarin nu Museum Jan Cunen gevestigd is, heeft vele bestemmingen gekend. De villa werd in 1888 gebouwd naar ontwerp van architect H.R. Hendriks. Opdrachtgever was Arnold van den Bergh, zoon van de bekende Osse margarinefabrikant Simon van den Bergh. Arnold vernoemde het pand naar zijn dochter Constance. In 1891 werd de villa verkocht aan Anton Jurgens, een concurrerende Osse margarinefabrikant, die de naam veranderde in 'Villa Johanna', genoemd naar zijn vrouw. Pas bij een opknapbeurt in de jaren zeventig van de vorige eeuw werd de oorspronkelijke naam 'Villa Constance' herontdekt. In 1921 werd het gebouw in gebruik genomen als het stadhuis van Oss. Na de bouw van het nieuwe raadhuis aan de Raadhuislaan, werd in 1980 het museum in de villa gevestigd. Sinds 2001 is het gebouw een rijksmonument.

3. Stadsarchief, Peperstraat 12, Oss, T 0412 629101

Openingstijden: Zaterdag 8 en zondag 9 september van 10.00 uur tot 16.00 uur

Activiteiten:

• Bezoek de archeologische tentoonstelling 'Zonder boer geen voer! Archeologische vondsten uit 5000 jaar boerenverleden'.
• Op verzoek geven de medewerkers u een rondleiding door het historische pand waarbij u ook het archiefdepot kunt bezoeken.
• Voor kinderen tussen de ca. 7 en 12 jaar is er een speurtocht (op papier) door het gebouw.

Over het monument: Het historische pand aan de Peperstraat waarin het Stadsarchief is gevestigd, is een van de oudste gebouwen van Oss. De oudste vermelding van het pand dateert uit 1625. Vanaf 1697 was er de herberg en bierbrouwerij 'De Drie Koningen' gevestigd. De grote stadsbrand die in 1751 een groot deel van het Osse centrum in de as legde, heeft waarschijnlijk ook de Peperstraat niet onberoerd gelaten, maar het pand werd weer opgebouwd. Daarna heeft het gebouw diverse bewoners gehad: de Zusters van Liefde uit Tilburg, de marechaussee, de Vincentiusvereniging, een bank, een meubelwinkel. Het gebouw is ook in gebruik geweest als magazijn voor de tegenovergelegen Drukkerij Acket. In 2006 is het pand geheel gerestaureerd voor de komst van het Stadsarchief.

4. Nucleaire schuilkelder, ingang bij het toegangshek bij de parkeerkelder naast de EmTe, aan het Jurgensplein/Heschepad, Oss

Openingstijden: Zaterdag 8 september en zondag 9 september van 11.00 uur tot 16.00 uur

 Activiteiten:

• Er zijn gidsen van het Maaslandgilde aanwezig voor het geven van toelichting en een rondleiding.

Over het monument: In 1970, in de tijd van de Koude Oorlog, startte het Ministerie van Binnenlandse zaken met de bouw van openbare schuilgelegenheden. Dit kon in combinatie met de bouw van grote panden worden gedaan, daar bestond zelfs een aparte financieringsregeling voor. In 1982 is het appartementencomplex aan het Heschepad/Jurgensplein in Oss gebouwd. Hieronder is een schuilkelder gebouwd. Deze kon als nucleaire-, biologische- en chemische schuilkelder (NBC) worden gebruikt. In 1986 is de schuilkelder door burgemeester Van Veldhuizen geopend. Er werd aan hem gevraagd wie er het eerste in mochten. Het antwoord was: "Wie het eerst komt het eerst maalt".
De schuilkelder in de parkeerruimte is geschikt voor 3.600 personen, 200 mensen kunnen hiernaast nog in de bergingen en de luchtsluizen. Oss telde toen 40.000 inwoners. Na 2 dagen moest het rampenplan gaan werken. De kelder is uiteraard nooit gebruikt.

De schuilkelder is officieel geen monument, maar wel een interessant historische overblijfsel van de Koude Oorlog dat tijdens de Open Monumentendag met een rondleiding te bezoeken is.

5. Molen Zeldenrust, Kruisstraat 37, Oss

Openingstijden: Zaterdag 8 september van 10.00 tot 16.00 uur en zondag 9 september van 13.00 uur tot 17.00 uur

Activiteiten:

• In de molen wordt graan gemalen. De molenaar is beide dagen aanwezig en geeft desgewenst toelichting of een rondleiding.

Over het monument: Oss had waarschijnlijk al heel vroeg een molen; in 1350 heeft Oss al het recht van molendwang. Dat wil zeggen dat de inwoners van Oss, Heesch, Berghem en Nistelrode verplicht waren hun graan in Oss te laten malen. De eerste molen van Oss stond aan de Oude Molenstraat. Deze molen werd in 1867 afgebroken. In 1860 werd molen Zeldenrust aan de Kruisstraat gebouwd. Rond de Tweede Wereldoorlog schakelde de molenaar over op motorkracht voor de aandrijving van de maalstenen. Maar de molen raakte in verval. In 1971 werd de molen, niet veel meer dan een stenen romp, aan de gemeente Oss verkocht. In 1978 is de molen gerestaureerd en nu wordt hier met regelmaat koren gemalen.

6. Molen Nieuw Leven, Nieuwe Brouwerstraat 49, Oss

Openingstijden: Zaterdag 8 september van 10.00 tot 16.00 uur en zondag 9 september van 13.00 uur tot 17.00 uur

Activiteiten:

Over het monument: In 1894 begon de bouw van de molen Nieuw Leven, die in 1895 klaar was. Eind jaren dertig werd de molen wit geschilderd. In de volksmond heet(te) hij dan ook 'de witte molen'. In 1960 kocht de Philipsfabriek de molen, die tegen de rand van het toenmalige fabrieksterrein lag. Philips verbouwde de molen tot vergader- en ontvangstruimte. Met deze nieuwe functie veranderde het karakter van de molen sterk, ondanks dat zoveel mogelijk van het oorspronkelijke molenwerk bewaard werd. Rond 1985 werd de gemeente Oss eigenaar van de molen. De molen werd gerestaureerd, hierbij werd de witte verflaag weggehaald. In 1992 kon de molen weer malen.

7. Het Vorstengraf, aan de Zwaardweg, nabij de fietstunnel onder snelweg A59, Oss

Openingstijden: Zaterdag 8 september en zondag 9 september gehele dag geopend

Over het monument: De vorstengrafheuvel van Oss dateert uit de vroege ijzertijd (circa 700 voor Christus) en ligt bovenop een kleinere grafheuvel die duizend jaar eerder in de bronstijd is aangelegd. De vorstengrafheuvel is met een doorsnede van 53 meter de grootste van Nederland. Het vorstengraf van Oss is beroemd door de rijke grafgiften, waaronder een ritueel gebogen zwaard en een grote bronzen wijnemmer. In dit gebied is een groot aantal graven bekend. Dicht bij het grote vorstengraf zijn enkele andere grafheuvels gereconstrueerd. Twee daarvan zijn omringd door zogenaamde paalkransen. Stichting Vorstengraf Oss heeft uitgebreide informatiepanelen bij de monumenten geplaatst.

Terug naar overzicht

Monumenten in Berghem

1. 1. Heemkamer van de Heemkundevereniging Berchs-Heem (voormalig gemeentehuis), Burgemeester van Erpstraat 2, Berghem,

Openingstijden: Zaterdag 8 september van 11.00 tot 16.00 uur

Activiteiten:

• In een deel van het voormalige gemeentehuis van Berghem heeft de Heemkundevereniging Berchs-Heem een expositie van oude gebruiksvoorwerpen en documentatiemateriaal ingericht. Deze expositie sluit aan op het thema 'Groen van Toen'. Hierbij wordt aandacht besteed aan de unieke ligging van het dorp op zowel stuifzandgronden als de zware maaskleigronden. Er zijn foto's en kaarten en er is een beeldpresentatie over Berghem rond 1900.
• Berchs-Heem organiseert een groene fietsroute door Berghem met aandachtspunten van het groen van toen. De tocht gaat onder andere langs de pastorietuin, de houtwallen in de Koepelweg, Hoessenbosch met hei en stuifduinen.

Over het monument: Het gemeentehuis van Berghem is gebouwd in 1930 - 1931 naar een ontwerp van architect E.L. Janssen. Dit was hard nodig, want het oude achttiende-eeuwse raadhuis was klein en bouwvallig. Het nieuwe gemeentehuis aan de Burgemeester van Erpstraat bood niet alleen onderdak aan het college en de ambtenaren; ook de kleuterschool en de lagere school vonden er enkele keren onderdak. Tegenwoordig doet het gebouw geen dienst meer als gemeentehuis. Het is onder andere in gebruik als expositieruimte van de Heemkundevereniging Berchs-Heem en als trouwlocatie van de gemeente Oss, waar Berghem sinds 1994 een onderdeel van is. Tijdens de Open Monumentendag is alleen de expositieruimte te bezichtigen.

2.  Pastorietuin, Julianastraat 37, Berghem

Openingstijden: Zaterdag 8 september zondag 9 september van 11.00 tot 16.00 uur

Activiteiten:

• Er zijn vrijwilligers aanwezig die een rondleiding of toelichting kunnen geven.
• Er is informatiemateriaal aanwezig om zelf mee door de tuin te lopen.

Over het monument: Bij het tot stand komen van het nieuwe Bergse centrum is er voor gekozen om de pastorietuin het middelpunt van Berghem te maken. Deze kerktuin is tegenwoordig een openbaar park. De huidige tuin bestaat uit oude en nieuwe onderdelen; de oude monumentale bomen zoals de plataan, noten- en beukenbomen die in 1903 bij de bouw van de pastorie geplant zijn, en de nieuwe jonge beplanting die recent aangebracht is.
Het park is het hele jaar van zonsopgang tot zonsondergang geopend. Tijdens de Open Monumentendagen zijn er vrijwilligers beschikbaar die toelichting kunnen geven over het groen van nu en toen. Er zijn ook foto's en folders van het park aanwezig. De St.Willibrorduskerk en de pastorie zijn niet geopend.

Terug naar overzicht

Monumenten in Herpen

1. St. Sebastianuskerk, Rogstraat 2, Herpen

Openingstijden: Zaterdag 8 en zondag 9 september van 12.30 tot 16.30 uur

Activiteiten:

• Op beide middagen kan de kerk desgewenst met deskundige toelichting bekeken worden.

Over het monument: De St. Sebastianuskerk in Herpen is een rijksmonument en is een van de best bewaarde gotische kerken in Brabant. De toren dateert uit de vijftiende eeuw. In 1907 werd de kerk verbouwd en uitgebreid. Dit gebeurde onder leiding van architect C. Franssen, die aan het begin van de eeuw ook actief was in Lith en Lithoijen. Tijdens deze restauratie- en uitbreidingswerkzaamheden werd op de koorgewelven een aantal bijzondere schilderingen ontdekt. Dit zijn rijke beschilderingen van heiligenfiguren, passie-emblemen en rankornamenten. Dit soort schilderingen is uiterst zeldzaam. Het was waarschijnlijk een schenking van Philips van Cleve Ravenstein (overleden in 1521).

Terug naar overzicht

Monumenten & stadswandeling in Ravenstein

Gratis stadswandeling op zondag 9 september
Op zondag 9 september is er om 11.00 uur een gratis stadswandeling door het historische centrum van Ravenstein. U kunt zich hiervoor aanmelden vanaf 10.30 uur bij het Toeristisch informatiecentrum (TIR) in het oude Raadhuis, St. Luciastraat 2, Ravenstein. Daar is ook de start van de rondwandeling.

1. St. Luciakerk, St. Luciastraat 1, Ravenstein

Openingstijden: Zaterdag 8 september van 13. 00 uur tot 16.00 uur

Activiteiten:

Er is een stadsgids in de kerk aanwezig die een rondleiding geeft. Deze gids brengt de bijzondere geschiedenis van de kerk onder de aandacht: in Staats - Brabant mocht het katholicisme immers niet gepraktiseerd worden. Verder geeft men een toelichting op de bouw, de inrichting en de ornamenten van de kerk.

Over het monument: De rooms-katholieke St. Luciakerk, gebouwd in 1735, is de enige Duitse barokkerk in Noord-Brabant. De kerk is in de plaats gekomen van de noodkerk uit 1606 die was opgericht nadat de middeleeuwse kapel door brand was verwoest. De bouw van de kerk werd gefinancierd door een loterij. Tot het barokke interieur uit de bouwtijd behoren het altaar, een communiebank, twee biechtstoelen en de preekstoel. In 1936 is het kenmerkende Zuid-Duitse barokinterieur met witgestucte muren en blanke glas, grondig gewijzigd. Het koepelgewelf werd gedecoreerd met voorstellingen en de vensters werden voorzien van glas-in-loodramen.

2. St. Josephkapel, Luciastraat 5, Ravenstein

Openingstijden: Zaterdag 8 en zondag 9 september van 10.00 uur tot 16.00 uur

Over het monument: Naast de pastorie van de St.Luciakerk staat de Sint Josephkapel. Deze kapel is een restant van een jezuïetenklooster uit de zeventiende eeuw. Een deel van het klooster is rond 1900 gesloopt, waardoor de bijbehorende kapel vanaf de straatkant in het zicht kwam. De kapel werd voorzien van een voorgevel en kreeg later diverse andere functies; hij werd achtereenvolgens in gebruik genomen als opslag, bibliotheek, oefenruimte voor de harmonie, garage en mortuarium. Ondanks grote verbouwingen in het verleden valt er binnen en buiten nog veel van het oorspronkelijke klooster te herleiden.

3. Nederlands Hervormde kerk (Garnizoenskerk), Servetstraat 1, Ravenstein

Openingstijden: Zaterdag 8 september van 13.00 uur tot 16.00 uur

Activiteiten:

Er is een stadsgids aanwezig die vertelt over de ontstaansgeschiedenis van de kerk en alle perikelen hier omheen.

Over het monument: Deze Nederlands Hervormde kerk uit 1641 is speciaal gebouwd voor het Staatse Garnizoen dat van 1621 tot 1672 in Ravenstein gelegerd was. Op een inwonersaantal van rond de 600 katholieken, was de komst van negen compagnieën van 150 tot 200 hervormde soldaten een enorme overmacht.
Het is een kleine eenbeukige kerk met vierzijdig gesloten koor in gotische stijl. In de loop van de achttiende en negentiende eeuw is de kerk grondig gewijzigd. In 1968 is het zeventiende-eeuwse uiterlijk in ere hersteld. De kerk heeft een kabinetorgel uit 1781. Ook zijn er diverse zeventiende-eeuwse voorwerpen bewaard gebleven, zoals twee kerkkisten en een rijk vormgegeven preekstoel.

4. De smederij, Landpoortstraat 19, Ravenstein

Openingstijden: Zaterdag 8 en zondag 9 september van 12.00 uur tot 16.00 uur

Activiteiten & over het monument: De Ravensteinse smederij dateert uit 1930 en heeft nog tot 1995 dienst gedaan. De smederij is tijdens de Open Monumentendag te bezoeken, hier is onder andere het oude gereedschap van de smid te zien. Speciaal op deze Monumentendagen wordt het vuur opgestookt en wordt door een smid een demonstratie over smeedwerk gegeven.

5. Leerlooierijhuisje, Walstraat 20 (aan de gracht achter Vidi-Reo), Ravenstein

Openingstijden: Zaterdag 8 en zondag 9 september van 11.00 uur tot 17.00 uur

Activiteiten:

• Beide dagen is een gids aanwezig die toelichting en een rondleiding kan geven.
• Speciaal voor kinderen is beide dagen vanaf 12.00 uur een workshop werken met leer.

Over het monument: Het leerlooierijhuisje is het laatste restant van de negentiende-eeuwse industriële bebouwing op de oude stadswal in Ravenstein. In juli 2009 is dit huisje als museum in gebruik genomen. Dit kleinschalige museum vertelt over de geschiedenis van het leerlooien en de schoenindustrie van Ravenstein. Beneden in het huisje werden de huiden voorbewerkt. Het looien zelf vond plaats in een stenen aanbouw, waar ook de looikuip was te vinden. Op de eerste verdieping van het houten gebouw werden de gelooide huiden gedroogd. De leerlooierij was op deze plek slechts een vijftal jaren in gebruik. Daarna was het gedurende een groot aantal jaren tuinhuis met stadstuin van een aantal families in Ravenstein.

Bij de restauratie van het huisje, die in oktober 2007 is gestart, is een plan opgesteld voor de herinrichting van de stadstuin. Hierbij is zoveel mogelijk de structuur van de tuin begin 1900 aangehouden. Bij de keuze van de beplanting heeft onderhoudsvriendelijkheid de doorslag gegeven. In de tuin staan ook oude looimachines in de tuin opgesteld. Hiermee kan aan jong en oud het leerlooiproces verteld en getoond worden.

6. Stellingkorenmolen De Nijverheid, Molensingel 6, Ravenstein

Openingstijden: Zondag 9 september van 12.00 uur tot 16.00 uur

Over het monument: De stellingmolen 'De Nijverheid' dateert uit 1857 en staat op de plaats van een vroegere houten standaardmolen. De molen staat op de voormalige vestingwerken en is met zijn hoogte van 30 meter de hoogste molen van Noord -Brabant. Na een grondige restauratie in 1996 werd de molen weer in gebruik genomen. Onder begeleiding van een molenaar kan de bezoeker een en ander leren over de geschiedenis van het monument, maar ook over het malen zelf. De molen biedt tevens een prachtig uitzicht op het stadje.

7. Bezoekerscentrum Expeditie Land van Ravenstein in de aanbouw van de Ravensteinse molen, Molensingel 6, Ravenstein

Openingstijden: Zaterdag 8 en zondag 9 september van 12.00 uur tot 16.00 uur

Activiteiten: In de aanbouw bij de Ravensteinse molen is een bezoekerscentrum gevestigd: Expeditie Land van Ravenstein. Hier kunnen bezoekers op interactieve en creatieve wijze kennismaken met de geschiedenis van het gebied. Tevens kunnen zij door middel van GPS, iPod en/of wandel- en fietsgidsen 'op expeditie' gaan in het Land van Ravenstein. De routes zijn thematisch opgezet. Er zijn drie thema's: 'Sporen in het landschap' gaat over de geschiedenis van het landschap en de invloed daarvan op het leven van de mensen. 'Frontier van Brabant' draait om de bijzondere politieke en militaire lotgevallen van het Land van Ravenstein. 'Waer een Paradis' gaat tenslotte over het uitzonderlijk cultureel godsdienstige leven gedurende de zeventiende en achttiende eeuw.

8. Het oude Raadhuis (Toeristisch informatiecentrum), St. Luciastraat 2, Ravenstein

Openingstijden: zaterdag 8 september van 10. 00 tot 16.30 uur, zondag van 11. 00 tot 16. 00 uur

Activiteiten:

• Op zondag 9 september is er een gratis stadswandeling door Ravenstein om 11.00 uur. U kunt zich hiervoor aanmelden vanaf 10.30 uur bij het Toeristisch informatiecentrum (TIR).
• In het oude Raadhuis is het Toeristisch Informatiecentrum (TIR) gevestigd, waar informatie te vinden is over allerlei activiteiten en bezienswaardigheden in de omgeving.

 Over het monument: In het centrum van het stadje Ravenstein staat een ouderwetse stadspomp op de plaats waar vroeger de stads- en brandput hebben gestaan. Het achttiende-eeuwse patriciërshuis dat hierbij staat, is in 1983 gerestaureerd en werd tot januari 2003 gebruikt als raadhuis. Sinds de samenvoeging met de gemeente Oss wordt het gebouw onder andere gebruikt voor huwelijken, officiële ontvangsten en tentoonstellingen. Sinds 2009 is hier tevens het Toeristisch Informatiecentrum gevestigd.

9. Klooster Soeterbeeck, Elleboogstraat 2, Deursen - Ravenstein,

Openingstijden: zaterdag 8 september van 12.00 tot 16.00 uur

Over het monument: Soeterbeeck is een voormalig klooster van Augustinessen zusters. Tegenwoordig is het in gebruik als studie- en conferentiecentrum van de Radboud Universiteit Nijmegen. In 1732 kochten de zusters Augustinessen het kleine landgoed den Bogaert te Deursen, bij Ravenstein. Noodgedwongen moesten zij hun klooster in Nuenen verlaten. In de loop van de eeuwen is het complex diverse malen uitgebreid en verbouwd. De oudste vleugel van het huidige complex dateert uit 1733. In 1906 is de neogotische kapel aangebouwd en in 1954 is het klooster voor de laatste maal uitgebreid. In 1997 hebben de zusters Augustinessen Soeterbeeck verlaten en het klooster met de antieke inboedel overgedragen aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

Terug naar overzicht

Monumenten in Neerlangel 

1. St. Jan de Doperkerk, St. Jansstraat 2, Neerlangel

Activiteiten: In het kerkje ligt een uitgebreide brochure over het monument.

Openingstijden: zaterdag 8 en zondag 9 september van 10.00 tot 18.00 uur

Over het monument: In Neerlangel staat naast het kleine intieme kerkhof in de luwte van het bomenrijke kerkplein de St. Jan de Doperkerk, ook wel 'de kleine Sint Jan' genoemd.

Bijna tien eeuwen geleden, lang voor de stichting van het stadje Ravenstein, werd het kerkje op een oeverwal van de rivier gebouwd. Oorspronkelijk stond hier een eenvoudig Romaans zaalkerkje uit de elfde eeuw. In 1869 is dit kerkje afgebroken en is op de oude fundamenten de huidige kerk gebouwd. Daarbij werd de Romaanse toren gespaard. Deze tufstenen toren is het oudste Romaanse bouwwerk van Noord-Brabant. Het kerkje vervult tegenwoordig in toenemende mate haar rol als huis van rust, bezinning en gebed. Het is dagelijks (van 10.00 tot 18.00 uur) voor iedereen toegankelijk.
Het kerkje is in 2010 grondig gerestaureerd. De eeuwenoude tufstenen toren is opnieuw gevoegd en hersteld, het leien dak is volledig vernieuwd en ook de glas-in-loodramen zijn gerestaureerd. Het stucwerk van de westwand in de kerk is verwijderd, waardoor de tufstenen toren, de achterwand en de noklijnen van het elfde-eeuwse Romaanse kerkje zichtbaar zijn geworden. Nu is nog duidelijker te zien dat het nieuwe neogotische schip op de oude fundamenten tegen de toren en de wand van het oude Romaanse kerkje is gebouwd.

Terug naar overzicht

Monumenten in Deursen

1. St.Rochuskapel en Antoniuskapelletje, Rondestraat 26, Deursen

Openingstijden: zaterdag 8 en zondag 9 september van 9.00 tot 18.00 uur

Over het monument: Op de Kapelhof aan de Rondestraat in Deursen staat een achthoekige bakstenen kapel. Deze kapel dateert uit 1745 en is gewijd aan twee heiligen: de HH. Rochus en Antonius Abt. Beiden zijn heiligen die tegen de pest beschermen. Priester Wilhelm Antoon van den Broeck, telg van een uit Deursen afkomstig adellijk geslacht, liet de kapel bouwen Hij kwam tot deze vrome daad nadat zijn ouders met succes beide heiligen hadden aangeroepen. Vroeger kwam men van verre op bedevaart om heiligen te vereren. Boven de deur van de kapel staat dan ook "degenen die geslagen zullen zijn door de pest en den bijstand van Rochus zullen aanroepen zullen gezondheid verwerven".
In de kapel zijn verschillende bijzondere stukken te zien: een sober barok houten altaartje dat waarschijnlijk uit de achttiende eeuw dateert en een altaarstuk uit 1903. Op het schilderij staat een voorstelling van Rochus. Boven de heilige zweven twee engeltjes en op de achtergrond zijn de parochiekerk en de kapel te zien. In de kapel staat tevens sinds 1993 een groot beeld van Rochus, geschonken door een oud-inwoner van Deursen.
Voor de St. Rochuskapel, op de hoek van de Kapelhof, staat een klein Antoniuskapelletje. In de regio woedde in 1635 en 1636 de pest, die veel dodelijke slachtoffers eiste. Deze pestepidemie had zo'n grote impact op de bevolking, dat een jaar later een Antoniuskapelletje werd opgericht voor de aanbidding en verering van deze pestheilige. In de kerk van Deursen bestond al vanaf het midden van de zestiende eeuw een Antoniusaltaar.

Terug naar overzicht

Monumenten in Haren

1. Erfgoedlokaal 'Haren ons dorp', in de voormalige kloosterboerderij van klooster Bethlehem, Kerkplein 6, Haren.

Openingstijden: Zaterdag 8 en zondag 9 september van 11.00 tot 15.00 uur

Activiteiten:

• Tijdens de Open Monumentendagen is in het Erfgoedlokaal de expositie "Groenrijk Haren" te zien, met een nagebouwde polderhut. (van het project "Hutten in de polder", in samenwerking met platform "Beerse Overlaat"). Deze expositie loopt tot februari 2013.
• Erfgoedlokaal Haren en de gemeente Oss bieden alle bezoekers een gratis kopje koffie of thee aan.

 Over het monument: In de prachtige ambiance van het voormalige klooster Bethlehem - van de zusters 'Penitenten van de Eenheid' te Haren - is in de aangrenzende kloosterboerderij het Erfgoedlokaal Haren gevestigd. Door de wisselende exposities die hier worden ingericht, kan de bezoeker kennis maken met de geschiedenis van het dorpje Haren en de directe omgeving. Er is ook aandacht voor de wandel- en fietsroutes in het Brabantse landschap. Een grote groep vrijwilligers en 'vrienden van het Erfgoed Haren', zet zich hier actief in voor het behoud van het cultureel-historische erfgoed van Haren en haar directe omgeving. Buiten de Open Monumentendag is het Erfgoedlokaal elke eerste zondag van de maand geopend van 11.00 tot 15.00 uur.

Expositie Groenrijk Haren
In de polder rondom Oss stonden vroeger hutten die beschutting gaven aan boeren en loonwerkers. Deze hutten werden 's winters afgebroken om het water van de Beerse Maas vrij te kunnen laten stromen. De hutten waren karakteristiek voor dit gebied, maar zijn helaas verdwenen. Tijdens de Open Monumentendag biedt het Erfgoedlokaal een plaats aan het initiatief "Hutten in de polder": is een verplaatsbare hut, geïnspireerd op de oorspronkelijk polderhutten. Het is een ontmoetingsplaats, waar mensen (digitale) informatie kunnen krijgen en met elkaar verhalen en ideeën kunnen uitwisselen. Daarnaast geeft de tentoonstelling Groenrijk Haren een beeld van het dagelijkse (buiten)leven, recreatie en werken in de groene omgeving van het dorpje Haren.

Terug naar overzicht

Stadswandelingen door Megen
Tijdens de Open Monumentendagen bieden de stadsgidsen van Megen het publiek gratis stadswandelingen aan.
Zaterdag 8 september om 11.30 uur en zondag 9 september om 12.00 uur en 14.00 uur. Vertrek is bij Restaurant Op de Poort, Torenstraat 28, tegenover de gevangentoren.
De stadswandeling neemt ongeveer 90 minuten in beslag. Gezien de eeuwenlange historie, de betekenis van het vestingstadje Megen tot ongeveer 1600 en de vestiging van de kloosters van zowel de Franciscanen met het gymnasium als van de Clarissen, zullen de stadsgidsen de deelnemers weten te boeien tot en met de laatste minuut van de rondleiding.
Vriendelijk verzoek aan belangstellenden zich bij voorkeur vooraf telefonisch aan te melden op nr. (0412) 462275.

1. Toeristisch Informatiecentrum Megen op de kaart (TIM), Schoolstraat 2, Megen

Openingstijden: Zaterdag 8 september en zondag 9 september van 11.00 uur tot 17.00 uur

Activiteiten:

• Tijdens de Open Monumentendagen is het Toeristisch Informatiecentrum Megen (TIM) het vertrekpunt van een bezoek aan Megen. Tegen betaling van een borgsom kan men beschikken over een routeboek dat als handleiding dient om van pand tot pand over eerdere bestemmingen van de huizen geïnformeerd te worden. Foto's van weleer zijn daarbij behulpzaam.
• De monumenten in Megen liggen op loopafstand van het TIM. Ook zijn er diverse horecagelegenheden in het stadje aanwezig.

Over het monument: Dit pand is gebouwd rond 1900 door wijnhandelaar Hubert Remmen op de plaats van een huisje, waar een man woonde met de bijnaam 'De Paus'. Het verhaal gaat dat hij als zoeaaf de pauselijke staat heeft verdedigd. De eerste functie van 'Het Vaticaan' was een wijnbottelarij met in het achterste deel (grote poort) de paardenstal en de stalling van de koets. In de twintiger jaren werd het een café onder dezelfde naam. In 1954 werd er drastisch verbouwd en kon de eerste Megense 'supermarkt' worden geopend. Het bedrijf stopte in 2006. Inmiddels heeft het Toeristisch Informatiecentrum Megen (TIM) zich hier gevestigd samen met de bakkerij Antoon en Frans.

2. Winkel van Staassen, Dokter Baptiststraat 6, Megen, www.bijmies.nl

Openingstijden: Zaterdag 8 en zondag 9 september van 11.00 tot 17.00 uur

Over het monument: Ruim 100 jaar geleden werd voor dit winkelpand in de Dokter Baptiststraat de bouwvergunning afgegeven aan de heer Gerrit Staassen. Deze winkel is in Megen nog steeds bekend als de 'winkel van Staassen'. Aan het uiterlijk van het pand is nauwelijks iets gewijzigd. De verbouwingen, die in de loop van een eeuw hebben plaats gevonden, zijn steeds in het voordeel van het pand geweest. Het winkelinterieur, met zijn art-deco kastwanden, heeft nog altijd de uitstraling van 100 jaar geleden.
Het pand is nu, naast woonhuis, in bedrijf als Bed en Breakfast 'Bij Mies'. Maar ook de winkel is nog steeds in gebruik. Hierin worden, op zaterdag en de eerste zondag van de maand, spulletjes uit grootmoeders tijd verkocht.

3. Gemeenschapshuis Acropolis, Broeder Everardusplein 1, Megen

Openingstijden: Het pand wordt momenteel grondig verbouwd en is daarom alleen van buiten te bezichtigen.

Over het monument: Dit pand is gebouwd in 1885 ter vervanging van het oude gymnasium. Een kleine kerk, die vanaf 1581 als parochiekerk dienst had gedaan, moest er voor wijken. Het eerdere schoolgebouw stond rechts van het huidige hoofdgebouw. In dat gedeelte bevond zich boven de kapel, beneden de studiezaal en rechts daarvan het gemeentehuis, nog herkenbaar aan het stadswapen boven de toegangsdeur. In het gebouw zijn de trappartij en delen van de diverse gangen herkenbaar.

4. Kloosterkerk van de Franciscanen & kapel van Broeder Everardus, Kloosterstraat 6, Megen

Openingstijden: Zaterdag 8 en zondag 9 september van 11.00 tot 17.00 uur

Over het monument: De kloosterkerk is een onderdeel van het Franciscanerklooster St. Antonius van Padua en is gebouwd in een laat-barokstijl. De bouw startte in 1670, in 1689 is de kerk in gebruik genomen.
Het barokke kloostercomplex (niet te bezoeken tijdens de Open Monumentendagen) is in de zeventiende eeuw gebouwd toen de verdreven minderbroeders uit 's-Hertogenbosch onderdak vonden in het katholieke Megen. In de loop van de tijd zijn de taken van de broeders veranderd. In de zeventiger jaren van de vorige eeuw werd ervoor gekozen om het klooster een plek te laten zijn waar broeders van elders zich enige tijd kunnen terugtrekken. In de jaren zeventig en negentig van de vorige eeuw zijn kerk en klooster grondig gerenoveerd. Tegenwoordig staat het huis vooral open voor mensen die een paar dagen komen meeleven met de broeders en die op zoek zijn naar meer diepgang in hun leven.

Kapel van het Heilig Bruurke
Broeder Everardus Witte (1868 -1950), beter bekend als het Heilig Bruurke, was portier in het Franciscanerklooster van 1899 tot 1929 en verbleef in dit klooster tot aan zijn dood in 1950. Hij had een eenvoudige levenswijze en kwam vooral in zijn gebeden op voor de onderkant van niet alleen de Megense gemeenschap. Na zijn dood werd hij daarvoor vereerd met een eigen kapel, waar nu nog dagelijks mensen in zijn mouwen of kraag een briefje met een wens achterlaten. Deze briefjes worden door de franciscanen betrokken in de eucharistievieringen. De kapel ligt naast de kerk.

5. Kloostertuin De Hof van Lof, Kloosterstraat 6, Megen

Openingstijden: Zaterdag 8 september en zondag 9 september van 12.00 tot 17.00 uur

Activiteiten: Tijdens de Open Monumentendag zijn er betrokkenen aanwezig die informatie kunnen geven over wat er in de tuin groeit en bloeit.

Over het monument: Het Franciscanerklooster heeft een ommuurde tuin. Dit was een moestuin die groente en fruit moest leveren voor de minderbroeders. Omdat het aantal bewoners kleiner werd en de broeders zelf geen tuinman meer hadden, kwam een flink deel van de tuin beschikbaar voor een nieuwe bestemming: de Hof van Lof. Dit is een 'leertuin', waar velen via cursusmiddagen tot inzicht komen dat een tuin veel (onverwachte) mogelijkheden biedt. De Hof van Lof staat vol planten en bloemen die iets te maken hebben met de bijbel, het kerkelijk jaar, de seizoenen en de gedachtenis aan bijzondere mensen, waaronder ook heiligen. Deze bijzondere tuin wordt onderhouden door een groep enthousiaste vrijwilligers.

6. Molen Desiré, Molenstraat 2, Megen

Openingstijden: deze molen is dit jaar alleen van buiten te bezichtigen

Over het monument: Deze ronde stellingmolen is gebouwd in 1875 nadat zijn voorganger, tegenover het toenmalige kasteel, was afgebrand. Veel onderdelen van de vorige molen zijn nog terug te vinden in de huidige molen. Er werd niet alleen graan, maar ook eikenschors voor de Megense leerlooierijen gemalen. In 1923 kocht de vader van de huidige eigenaar de molen, waardoor deze al bijna 90 jaar familiebezit is. Na diverse restauraties is de molen in goede staat en wordt er regelmatig biologische tarwe gemalen.

7. Clarissenklooster St. Josephsberg, Clarastraat 2, Megen,  

Openingstijden: Het rooms-katholieke Clarissenklooster is niet vrij toegankelijk omdat het in gebruik is door de zusters Clarissen, een gemeenschap van 22 zusters. Aan de poort treft u informatie aan betreffende de gebedsvieringen van de zusters waarin zij u uitnodigen daarin te participeren en zo het klooster te leren kennen.

Over het monument: In Megen staan twee kloosters, het patersklooster van de Franciscanen en het nonnenklooster van de zusters Clarissen. In 1717 vonden de Clarissen onderdak in Megen nadat zij uit Boxtel werden verdreven. Zij begonnen in 1721 met de bouw van het huidige klooster. Het werd gebouwd op de fundamenten en binnen de gracht van het voormalige kasteel van de graven van Megen, dat in 1581 verwoest werd. De bouw verliep in diverse fasen. Onder Napoleon werd het klooster tot staatseigendom verklaard en mochten er geen nieuwe kloosterlingen intreden. Pas in 1896 mochten de zusters hun klooster terugkopen van de staat. Zij lieten architect J.H.J. Groenendaal een ontwerp maken voor de nog onvoltooide kapel. Bij de bouw daarvan vond men de zware fundering van het middeleeuwse kasteel. Deze fundering werd gesloopt en de oude bakstenen werden verwerkt in de kapel.

8. Gevangentoren, Torenstraat, Megen

Openingstijden: Sleutel op te vragen bij het tegenovergelegen restaurant 'Op de Poort', Torenstraat 28, geopend vanaf 11.00 uur

Over het monument: Deze toren herinnert aan de vesting die Megen ooit was. Nadat Megen in 1357 stadsrechten kreeg, werd de stad beveiligd door een wal. In de muren werden vier toegangspoorten gemaakt. Eén daarvan was de Gevangenpoort. Hier zijn veel gevangenen opgesloten, in afwachting van hun verhoor, veroordeling en soms executie door middel van 'het Sweert' of 'het Koord'. De Gevangentoren is het enige restant van de Megense stadspoorten.
Tegenover de Gevangentoren staat restaurant 'Op de Poort'. In de gevangenis zitten werd in de Megense volksmond "op de poort zitten" genoemd. Vandaar de naam van dit restaurant. Het is op creatieve wijze als gevangenis ingericht en is zeker ook de moeite van het bekijken waard.

9. La Petite Galerie, Kloosterstraat 16, Megen

Openingstijden: Zaterdag 8 september en zondag 9 september van 13.00 tot 17.00 uur

Activiteiten:

• Expositie van regionale kunstenaars
• Expositie en regelmatige demonstraties van Haute Couture Broderie
• Proeverij "Kunst en Wijn op de Keien" in samenwerking met Oele Wijnimport

Over het monument: Deze oude stadsboerderij uit de zeventiende eeuw, vooral zichtbaar aan de achterkant met het krukkenkruis in het pannendak, heeft tevens dienst gedaan als kosthuis voor studenten van het gymnasium. Het Krukkenkruis vindt zijn oorsprong in het wapen dat Godefroy de Bouillon voor het Koninkrijk Jeruzalem koos, het Jeruzalemkruis. Het deel aan de straatzijde is negentiende-eeuws.
Vanaf 1967 is het volledig tot woonhuis ingericht. Persfotograaf Paul van de Werff had er zijn fotostudio. Sinds enkele jaren is hier 'La Petite Galerie' gevestigd waar men van kunst en artistieke activiteiten kan genieten.

10. Woon- & wijnhuis Oele Wijnimport, Kloosterstraat 8, Megen

Openingstijden: Zaterdag 8 september en zondag 9 september van 13.00 tot 17.00 uur

Activiteiten:

• Uitgebreide gratis wijnproeverij van diverse wijnen in de tuin. Tevens samenwerking in de vorm van "Kunst en Wijn op de Keien" met enkele andere locaties waar kunst kan worden bekeken in combinatie met het proeven van wijn.

Over het monument: Aan de Kloosterstraat staat op nummer 8 een dwarshuis uit het begin van de negentiende eeuw onder een zadeldak tussen zij-topgevels, vijf traveeën breed en met bovenverdieping. Tot 1967 was dit een kosthuis (Kersten) van de studenten van het gymnasium en daarna kindertehuis. Sinds 1979 is het woonhuis en tegenwoordig biedt het pand huisvesting voor een importeur van wijnen.

11. Kapel van Onze Lieve Vrouw der Zeven Weeën, Kapelstraat 51, Megen

Openingstijden: Zaterdag 8 september en zondag 9 september de gehele dag

Over het monument: Deze rooms-katholieke kapel dateert uit 1733. De kapel staat onder aan de dijk, net buiten Megen en is gerestaureerd in 1988. De zeven weeën, of smarten, zijn de lijdensmomenten uit het leven van Maria: de voorspelling van Simeon, de vlucht naar Egypte, het achterblijven van de twaalfjarige Jezus in de tempel, de ontmoeting met haar zoon tijdens de kruisweg, de kruisiging, de afneming van het kruis en de graflegging. Deze zeven Smarten staan afgebeeld op de zeven glas-in-lood ramen in de kapel. Binnen staat een replica van een houten Mariabeeld uit 1500. In de nis boven de ingang staat een replica van een terracotta Mariabeeldje van Walter Pompe dat oorspronkelijk vervaardigd is in 1736.

12. Wegkapelletje St. Anna te Drieën, Kapelstraat, Megen

In de Kapelstraat is tevens, ongeveer ter hoogte van de molen, het kleine kapelletje te zien van St. Anna te Drieën. Hierin staat een houten beeldje van de heilige Anna met Maria en het kind Jezus. De kapel is rond het jaar 1750 gebouwd en in 1988 gerestaureerd.

13.   Voormalig gemeentehuis, Torenstraat 6, Megen

Openingstijden: Dit woonhuis is van binnen niet te bezichtigen.

Het voormalige gemeentehuis is gebouwd op grond van voormalig wethouder/gedeputeerde en bierbrouwer Willem Kipp in Megen, wonende in het kapitale herenhuis in de Willem Kippstraat. De gemeente kreeg die grond cadeau, omdat ze armlastig was. Er moest wel een boerderij voor afgebroken worden. Het is gebouwd in 1941 naar een ontwerp van architect C. Roffelsen (1889-1958), die onder andere ook tekende voor de raadhuizen in Nistelrode, Boxtel en Uden en de Wieger in Deurne. Net als zijn bekendere tijdgenoot Kropholler (Raadhuis Waalwijk) was hij aanhanger van de Delftse school. Er werd met nationale materialen, solide constructies en duurzame materialen gebouwd. Tevens was de opdracht van de gemeente Megen om het gebouw qua stijl in te passen in de historische kern door onder andere de gevangentoren als voorbeeld te nemen. Het raadhuis heeft tot 1994 dienst gedaan en werd na de gemeentelijke herindeling door de gemeente Oss verkocht.

14. Garage van de Camp, Torenstraat 2, Megen

Openingstijden: Het gebouw is alleen van buiten te bezichtigen

Deze boerderij straalt voornaamheid uit, onder meer door de mooie voordeurpartij en de kroonlijst. Hij is gebouwd in 1869 voor boer Jan Willem Kocken (zie gevelsteen boven de voordeur). Deze boerderij is tot in de jaren dertig als boerderij in gebruik gebleven, inclusief de schuur, waar nu de brandweer in gevestigd is. Tijdens de maaskanalisatie heeft de Heidemaatschappij het gebouw gedeeltelijk gehuurd. Er werd later een azijnfabriekje gevestigd voor toelevering aan V&D in Zuid-Nederland. Het echtpaar dat dit bedrijf runde, schakelde na enige tijd over op een confectieatelier en gaf het de naam JARO. Cor van de Camp kocht in 1969 het pand om er zijn garagebedrijf te beginnen. De veestal is omgebouwd tot showroom en een aanbouw was noodzakelijk voor de reparatieafdeling. De schuur werd huisvesting van de brandweer. De grote poort aan de weg is verdwenen. Gehangen tussen twee gemetselde pilasters, sloot deze het boerenerf af. In het metselwerk is hier en daar nog te zien waar deurtjes van de varkenskooien hebben gezeten.

15.   Restaurant Den Uiver, Torenstraat 3, Megen

Openingstijden: Zondag 9 september van 15.00 tot 17.00 uur

De boerderij dateert van ongeveer 1870 en stond met de achterkant naar de straat. Bij de bouw van de boerderij op de hoek van de Dokter Baptiststraat - Torenstraat werd het hele gebouw, waar den Uiver in gevestigd is, gebruikt als veestal en opslag. Binnen bevond zich een dorsmachine, die aangedreven werd door een dorsmolen. Op het huidige terras liep het paard zijn eindeloze rondjes om de dorsmolen zijn werk te kunnen laten doen.
Het restaurant is onder het toeziend oog van de Monumentenzorg gerealiseerd met behoud van het originele balkensysteem. Aan de buitenzijde zijn nauwelijks veranderingen aangebracht, maar van het voormalige woongedeelte is niets meer waarneembaar.

Monumenten in Macharen

1. St. Petrus' Bandenkerk, Dorpstraat 1, Macharen en Odrada-kapel, aan het einde van de Hoefstraat, Macharen

Openingstijden: Zondag 9 september van 13.00 uur tot 16.00 uur

Over het monument: De cultus van de Heilige Odrada is te Macharen geconcentreerd rond de Odradakapel aan de Hoefstraat en de parochiekerk van St. Petrus' Banden, gelegen op de hoek van de Dorpstraat en de Kerkstraat.
De neogotische parochiekerk van Macharen, toegewijd aan St. Petrus' Banden, werd in 1862 gebouwd naar ontwerp van de Tilburgse architect H.J. van Tulder. De kerk staat op de plek van een middeleeuwse kerk, waarvan de vijftiende-eeuwse toren behouden bleef. De toren werd in 1882 met een segment en een nieuwe spits verhoogd. In deze zaalkerk bevinden zich onder andere een hoogaltaar uit 1862, een monumentaal Smits-orgel uit dezelfde periode en een borstbeeld van de H. Odrada.

De Odradakapel staat aan het einde van de (doodlopende) Hoefstraat op een verhoging aan de rechterkant. Deze kapel dateert uit 1850 en is gebouwd voor de H. Odrada, beschermheilige tegen veepest. Zij leefde waarschijnlijk in de achtste eeuw. De kleine kapel heeft het uiterlijk van een wegkapelletje; het is een bakstenen gebouwtje met zadeldak en staat op een heuveltje, beplant met geleide lindebomen. In de kapel is een nis waarin een gipsen beeldje van de H. Odrada met knielend paard staat. Dit is een verwijzing naar het verhaal dat zij een wild paard temde door het een kruis te laten zien.

2. De Oude Pastorie, Kerkstraat 2, Macharen

Openingstijden: Zaterdag 8 en zondag 9 september van 10.00 uur tot 17.00 uur

Activiteiten:

• De pastorie en de bijgebouwen zijn te bezichtigen met regelmatige rondleidingen door de eigenaar.
• Op beide dagen zal tussen 11.00 en 16.00 troubadour Theodora, dochter van Rooie Gradus, optreden met muziek en zang uit het verleden en uit de actualiteit.
• In de theetuin worden tegen betaling streeklekkernijen geserveerd: appelcranberrygebak (met VanTosse cranberries) en limoentaart.
• Er is een expositie van schilderijen en beelden, binnen en buiten de pastorie.

Over het monument: De Oude Pastorie is gebouwd in 1834 en is een rijksmonument. Het ontwerp is van Rijkswaterstaat, in die tijd rijksbouwmeester. De oorspronkelijke bouwkosten bedroegen fl 4800,-. Deze kosten zijn gesubsidieerd door het rijk in het kader van de gelijktrekking van de godsdiensten. In die tijd stammen ook de waterstaat kerken zoals die nu nog staan in Oijen en Nistelrode. De pastorie is een vrij eenvoudig blokvormig gebouw met aangebouwd koetshuis, ook daterend uit negentiende eeuw. Het gehele pand is recentelijk geheel gerestaureerd. Bijzonder is dat de pastorie een rieten dak heeft. Dit was in die tijd geen teken van rijkdom; tijdens de bouw was Nederland arm, kort na de Franse tijd en de Belgische onafhankelijkheid. De niet-rijkdom is onder andere duidelijk te zien aan de kastdeuren op de slaapkamers. In de pastorie is tegenwoordig een Bed & Breakfast gevestigd. Ook is het een trouwlocatie van de gemeente Oss.

Over de tuinen
De pastorie ligt in het midden van het dorp Macharen, achter de kerk, op een groot grondoppervlak, dat in het verleden nog groter is geweest. Er zijn nu vijf tuinen ingericht rondom het huis:

• - De voortuin, met buxus en hortensia's in het grind, geeft het huis een grandeur. In de winterperiode wordt nog versterkt door de grillig vertakte treur-es, een gemeentelijke monumentale boom.
• - De tuin langs de Kerkstraat met grote magnolia, onttrekt met name het koetshuis aan het zicht van het publiek.
• - De binnentuin is ingericht met diverse terrassen voor de theetuin van de Oude Pastorie.
• - In de buitentuin van 1000m2 staat van april tot en met oktober een vijftigtal beelden geëxposeerd.
• - De boomgaard opzij van het huis is met mooie kunst gevuld.

In de voortuin vormen hortensia's de hoofdmoot, in de overige tuien domineren de fuchsia's. De Oude Pastorie beschikt over een totaal van 80 verschillende soorten, die allemaal in bloei zullen staan.

Monumenten in Oijen

1. Voormalige N.H. kerk, Oijensebovedijk 39, Oijen

Openingstijden: Zaterdag 8 september en zondag 9 september van 13.00 tot 17.00 uur

Activiteiten:

• De bewoners geven graag een rondleiding.
• In de kerk worden kunstwerken tentoongesteld van Marjon Peeman, Henriëtte Peeters en Erica van Buren.

Over het monument: Gebouwd in 1810 deed dit kerkje bijna twee eeuwen dienst als gebedsruimte voor de Nederlands Hervormde Gemeente van Oijen. De woning van de dominee, aan de Hamstrastraat, was via de achterliggende landerijen verbonden met de kerk. Het pand werd eind vorige eeuw verkocht, toen de N.H. gemeente van Oijen zich aansloot bij Lith. De verbouwing van het kerkje eind jaren negentig tot woon- en werkruimte vond plaats onder architectuur van Dick Ouwerkerk, die in eerste instantie een ontwerp neerlegde in de bouwstijl van de kerk. Maar de goedkeurende instanties eisten een afwijkende bouwstijl, ter voorkoming van 'geschiedvervalsing'. Dit leidde tot het huidige ontwerp, dat zowel recht doet aan de historische omgeving als aan de natuur. De kerk is een Rijksmonument.
De omgeving van de kerk maakt deel uit van natuurgebied St. Andries. De voortuin van de kerk, naar een ontwerp van de tuinarchitecten Poelmans-Reesink, werd aangepast aan dit gegeven: klassieke blokhagen, een haag van rode beuk langs de oprijlaan en een gazon onder de oude bomen, die daar al sinds mensenheugenis staan. Het kleine kerkhof naast de kerk is nog steeds als zodanig in gebruik. Zowel het kerkbestuur als de nabestaanden onderhouden met zorg deze gewijde begraafplaats, die vrij toegankelijk is voor bezoekers.

Monumenten & dorpswandeling in Lith

Dorpswandeling
Op zaterdag 8 en zondag 9 september organiseert de Heemkundekring Maasdorpen in de voormalige gemeente Lith om 11.00, 12.00 en 13.00 uur een gratis dorpswandeling. Deze wandeling gaat door oud-Lith; de nadruk ligt op de historische kerkepaden. Startpunt is het Anton Coolenplein, tegenover de St. Lambertuskerk. Deze wandeling duurt ongeveer 45 minuten.

1. Molen Zeldenrust, Molenstraat 44, Lith

Openingstijden: zaterdag 8 september en zondag 9 september van 11.00 tot 14.00 uur

Over het monument: Molen de Zeldenrust dateert uit 1800 en is gebouwd op oude fundamenten van een molen die daar waarschijnlijk al vanaf 1677 stond. Het is een ronde stenen beltmolen of bergmolen. Dit is een windmolen die op een natuurlijke of kunstmatig opgeworpen heuvel staat.
Zeldenrust is een korenmolen, die lang dienst heeft gedaan voor bakkers en boeren in de omgeving. In de twintigste eeuw was de molen in handen van het molenaarsgeslacht van Eerd. Doordat er in de jaren zeventig geen opvolging was bij de laatste molenaar in de familie, werd de molen aan de toenmalige gemeente Lith overgedragen.

2. St. Lambertuskerk, Antoon Coolenplein 5, Lith

Openingstijden: zondag 9 september van 11.00 tot 14.00 uur. zaterdag is de kerk niet toegankelijk in verband met een uitvaart.

Activiteiten: Er zijn gidsen aanwezig om toelichting of een rondleiding te geven in de kerk.

Over het monument: De neogotische kerk van 1900, het Heilig Hartbeeld (1927) en de pastorie (1845) waar tot 1900 de waterstaatskerk aan vast was gebouwd, vormen het religieuze centrum van Lith. Achter de kerk ligt het kerkhof en van 1878 tot 1968 lag hier het Getrudisgesticht van de zusters Franciscanessen S.F.I.C. van Veghel. Architect van de kerk is C. Franssen.
In de kerk zijn onder andere van belang de gebrandschilderde glas-in-loodramen, de kruisweg en het altaar. In 2009 werd een omvangrijke restauratie van kerk en toren afgerond.

3. Heemkamer Lith, Marktplein 5, Lith

Openingstijden: zaterdag 8 september en zondag 9 september van 11.00 tot 16.00 uur

Activiteiten: In de Heemkamer is een tentoonstelling te zien van de lokale gezondheidszorg, georganiseerd door de heemkundevereniging.

Over het monument: De heemkamer van de heemkundekring Maasdorpen in de voormalige Lith is gevestigd in een woonhuis aan het Marktplein dat rond 1900 gebouwd is. Het is onderdeel geworden van het naastgelegen gemeentehuis van Lith. Hiervoor is de woning geheel aangepast, alleen de originele gevels staan er nog.

Klassendag
Monumenten zijn zeker niet alleen interessant voor volwassenen. Kinderen zijn in het weekend natuurlijk van harte welkom, maar ook basisscholen kunnen meedoen met de Open Monumentendag. Hiervoor heeft de landelijke Stichting Open Monumentendag het educatieve project 'Open Monumenten Klassendag' gemaakt. Scholen kunnen op de vrijdag voor de Open Monumentendag met groep 7 en 8 een monument bezoeken. Zij krijgen daar een korte rondleiding en maken een kijkwijzer met allerlei vragen en opdrachten. De docent krijgt bovendien lesmateriaal om zelf op school lessen over monumenten te kunnen geven.
Oss was een van de pilotgemeenten die met dit project startten en doet al vanaf 2009 mee met deze landelijke Klassendag. Ieder jaar komen er meer klassen, en ook zijn er steeds meer monumenten die graag aan dit educatieve project mee willen doen. Dit jaar bezoeken maar liefst 24 klassen op 7 september een van de Osse monumenten.

Monumenten in Megen