Foto: Scène uit "Les dragons de Villars", 1949.

De 75-jarige geschiedenis van de Osse Opera Vereniging is in 2007 uitvoerig beschreven door Pierre Spierings in het boek "Barst los dan, choralen, in juichende toonen." Spierings vertelt hoe in de eerste jaren van de vorige eeuw het samen muziek maken vaak nog een aangelegenheid van de betergestelden was - en van mannen. In Oss was er bijvoorbeeld de liedertafel 'Excelsior'. In 1907 organiseerden zij een optreden met de toen zeer beroemde Nederlandse operazanger Jos Orelio. Maar al gauw zien ook de Osse fabrikanten het nut van deze "vredige bezigheid". Er worden fabriekskoren opgericht, zoals de Muziekvereniging Hartog. Zangverenigingen als Cantemus Domino (van 1894) zijn niet alleen als kerkkoor actief, maar ook daarbuiten. Met ondersteuning van enkele zangeressen voert een gelegenheidsgezelschap uit deze koren in 1922 in de Witte Bioscoop 'Marijke van Scheveningen' uit, dit is een zangspel in 4 taferelen voor soli, koor en piano. Dit was vermoedelijk de eerste keer dat er een opera werd gespeeld in Oss.

Foto: Scène uit "Stradella ballet", 1953.

Toen in de crisisjaren het aantal leden van het mannenkoor steeds meer afnam besloot men ook dames toe te laten en onder de naam Oss' gemengd koor Excelsior verder te gaan. Het eerste grote optreden was een uitvoering van de operette Rose Marie in 1931. Kort daarna werd de naam nogmaals veranderd in Operavereniging Orpheus en werd voor het eerst een opera uitgevoerd: Het Gouden Kruis van Ignaz Brüll. Spierings verbaast zich erover dat deze uitvoeringen allemaal plaatsvinden in de bioscopen Cinema Royal en Luxor Theater, terwijl het R.K. Bondsgebouw over een mooi toneel beschikte. Werd opera met vrouwen op het podium als niet passend voor katholieken beschouwd? De Tweede Wereldoorlog maakte een einde aan de Orpheus, eerste opera vereniging van Oss. Veel van de mannelijke leden werden gemobiliseerd of tewerkgesteld, de dirigent werd overgeplaatst naar Arnhem. Het gezelschap hield op te bestaan.

Foto: Scène uit "The Desert song", 1958.

In 1946 komen enkele muziekliefhebbers bij elkaar om een gemengd zangkoor op te richten met de naam 'Die Lustklancke'. In het archief lezen we dat men direct na oprichting geprobeerd heeft subsidie te verwerven van Organon, omdat veel leden daar werkzaam waren. Helaas zonder succes. Ook andere Osse bedrijven, zoals de Gebroeders Van den Berg en Hartog's Fabrieken worden benaderd. De directie van de Philips' Gloeilampenfabriek stelt in het vroege voorjaar van 1947 verwarmde (!) lokalen in de Kruisstraat als repetitieruimte ter beschikking. Al na zes maanden staat 'De Lustklancke' samen met het Oss' Volkstoneel op de planken. Het stuk betrof 'Kinderen van ons volk' van Antoon Coolen, waarbij tussen de bedrijven enkele liederen werden gezongen. Het volgende optreden is echter minder succesvol, en de hele onderneming dreigt te stranden. Maar met behulp van oud-leden van Orpheus lukt een doorstart als Osse Operavereniging.

Foto: Scène uit "Der Vogelhändler", 1959.

In 1948 debuteren zij met de operette 'De klokken van Corneville'. Sindsdien heeft de Osse Opera tot 1985 elk jaar, en daarna om de twee jaar, een opera of operette op de planken gebracht. Sinds 1946 waren dat de planken van het toneel in het Bondsgebouw en die waren met 30 vierkante meter krap bemeten voor de bijna 50 koorleden. Kleedkamers waren er uiteraard alleen voor de solisten, de rest moest improviseren op de gangen. Er konden krap 300 bezoekers worden ontvangen, die echter in de pauzes in de kroegen op de Heuvel hun drank moesten kopen. Maar krap of niet - elke voorstelling moest het maximale aantal bezoekers trekken, wilde de vereniging haar optredens kunnen bekostigen. De onkosten waren (en zijn) groot: er moeten rechten worden betaald aan componisten en er werden kostuums gehuurd, al maakten de leden ook heel veel zelf. Het orkest moet worden betaald, de zaalhuur, de drukkosten van de posters en programma's. Soms zijn er extra kosten: in 1953 werd bijvoorbeeld de heer Rongen en zijn bekende Osse dansschool ingehuurd voor de uitvoering van 'Allessandro Stradella'.
Dit alles en nog veel meer is terug te vinden in het archief.

Tekst: Agnes Lewe.
Dit artikel is onder de rubriek "Uit het Stadsarchief" in oktober 2008 verschenen in de Regio Oss.